Muhammed Evliya Efendi

MUHAMMED EVLİYA EFENDİ (1844/45-1902)

1260 Rûmî(M.1844/45) yılında Kastamonu’da dünyaya gelmiştir. Küpcüğez mahallesi nüfusuna kayıtlıdır. Babasının adı Abdullah, annesinin adı Emine’dir. Medreseye devam ederken bir yandan da ticaretle meşgul olmuş; çarşı -pazarda urgan satmıştır.* Topçuoğlu Camii avlusunda bulunan iki katlı binayı o yaptırmıştır. Medrese olarak faaliyete geçen bu binaya, ulemâdan oğlu Ahmet Ziyaeddin Efendi’ye izâfeten “Ziyâiyye Medresesi” adını verilmiştir.

Çankırılı Hacı Kavukçuzâde Ahmed Hamdi Efendi’ye intisap ederek Nakşî hilafeti almıştır. Bize ulaşan silsilede yerine halifesi, Kastamonulu Muhammed İhsan Efendi geçmiştir. Afganistanlı, Yozgat Şeyhi diye bilinen Abduvâhid Efendi’nin oğlu Abdullah Zâhit Efendi’nin ondan hilafet alarak Kastamonu Ferhat Paşa Dergâhı Şeyhi olduğunu Ahmet Talat Onay kaydetmektedir.

Muhammed Evliya Efendi, 1902 yılında hacca gitmiş, hac farîzasını tamamlayamadan (Arafat’a çıkmadan) vefat ederek Cennetü’l Mu’allâ denilen kabristana Hz. Hatice türbesinin yakınına defnedilmiştir. Hayatta iken Hz. Hatice’yi çok andığı ve Mekke’den yazdığı mektuplara (yarım hacı) diye imza attığı belirtilmektedir ki haccı tamamlayamayacağını bildiğine işarettir.

Oğlu Ahmet Ziyâeddin Efendi, Muhammed Evliya Efendi Hicâz’da vefat edince, medresenin müderrislik görevine ilaveten idaresini de üzerine almış, bu görevleri vefatına kadar sürdürmüştür. Kabri, Şeyh Şabân-ı Velî külliyesinin bahçesindedir.

Hakkı DURAN

____________

*Notumuz: Kastamonu Meşâhiri adlı eserde Hacı Ziyaeddin Efendi maddesinde Evliyâ Efendi, Mehmed Hulûsi Efendi adıyla geçmekte ve kendisi ehl-i hâl ve fâzıl bir zât, mühim bir âlim olarak zikredilmektedir. İp/urgan alıp satması hususunda, bu yolla elde ettiği geliri muhtaçları himâye yoluna sarf ettiği ayrıca Ziyaiyye Medresesi’nde ikamet ettiği belirtilmektedir.