KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
1895 YILI KASTAMONU RESMÎ VİLÂYET YILLIĞI
GENEL BİLGİLER
İNEBOLU KASABASI :
İnebolu Kazası’nın merkezi olan İnebolu Kasabası; Kastamonu nun cihet-i şimaliyeliyesinde (kuzeyinde), sahil-i Bahri Siyah (Karadeniz kıyısında) ta kain olup, merkez-i vilayete 18 saat mesafesi vardır..
İnebolu Kazası; şarkan (doğusu), Sinop Sancağı’nın Ayancık; garben (batısı) Cide; cenuben (güneyi), Kastamonu ve Daday Kazası’nın bazı cihetleriyle mahdut (sınır) olup şimal ciheti (kuzey tarafı), Karadenizdir..
İnebolu Kasabası’nın kısm- âzâmı (büyük bölümü) iki taraflı olarak cibalin sath-ı mailinde (dağların eteklerinde) vaki ve hanelerle, ve ekser eşcar mesmereyi havi bahçelerle müzeyyen ve meyah-ı cariyesi (akar suları) mebzûldür..
Çarşısı ile hanelerin bir kısmı dahi kasabanın vasatı düz bir zemindedir.. İnebolu’nun ceyadât ve itidal âb ve havası kasabanın letâfet-i mevkiiyesi ile mütenasibidir.
İnebolu’ ya, İdare-i mahsusa, Mesajri, Fransız, ve İtalya, Velveid, Gürcü, Rusya kumpanyaları her hafta Dersaadetten gelerek, Sinop-Samsun cihetine geçerler. Bunlardan yalnız İdare-i Mahsusa ve Rus vapurları Sinop’a uğrarlar. Mezkur vapurlar avdetlerinde (dönüşlerinde) yine İnebolu’ya uğrayarak dersaadet (başkent, İstanbul)e geçerler.
İnebolu Kasabası’nın çarşısı tamamen kargir olarak tarz-ı nev’în olarak (yeni tarz, yeni mimari usul) üzere mebnîdir.
Cümle müberrat-ı celile-i cenab-ı padişahiyeden olarak İnebolu Kasabası nı güzel bir camii şerif ile muntazam bir medrese ve Mekteb-i Rüşdî tezyin etmekte (süslemekte, güzelleştirmekte) olduğu gibi, ahiren inşa olunmuş (sonradan yapılmış) olan Mekteb-i İbtidâî dahi hakikaten intizam ve cesameti haizdir (düzenli ve büyüktür).
Bunlardan başka, İnebolu da diğer bir camii şerif ile zükur ve ünase mahsus (erkek ve kızlara tahsis edilmiş) bir ibtidâî, üç sıbyan mektebi vardır.
300 sene-i maliyesinde, kasabanın mürtefi’ (yüksek) ve pek latif bir mevkide tesis olunan Frengî ve Gureba hastanesinin, tabib ve eczacı ve cerrah ile hademe-i mukteziye ? ve sair malzemesi mükemmel ve zükur ve ünase ve Frengi malûlînine (erke ve kadın Frengi (sifiliz) hastaları na), garip hastalar için başka başka koğuşları hâvîdir..
Sâye-i ümran sermaye-i Hz. Padiişahiyede kasba-i mezkurede kârgir ve tahtânî- fevkanî (alt kat, üst katlı yani iki katlı) 18 oda ve iki salonu miştemil olmak üzere inşa kılınmış olan Hükümet Konağı, kasabaya zinet bahşeden ebniye meyanında (kasbaya güzellik katan binalar arasında) bihakkın sezâvâr-ı iftihardır (övgüye mazhardır).
İnebolu dan Kastamonu ya müntehi? Olmak üzere inşa edilmiş bulunan şose tarikının sair muhsenatı azimesinden başka, gerek Kastamonu ve gerekse İnebolu ile Küre ve bu yola münasebeti olan diğer mahaller ticaretince mûcip olduğu müessir meşhude-i mezkuresiyle sabittir.
İnebolu’da iskele ve liman olmak üzere 38 senesinden beri yapılmakta olunan rıhtım, ahd-i celil Hz. Padişahînin hakikaten eâzım-ı âsâr-ı nafia (faydalı büyük eserler) ve terakkîperveranesindendir.
Bu rıhtımın derece-i vüvûb ve ehemmiyetini hakkıyla takdir için İnebolu’yu görmek veya bahren (deniz den) İnebolu ya çıkmak mecburiyetinde bulunmak lazımdır.
Rıhtımın şimdiye kadar vukû bulan inşaatı; şimale doğru 114 m ye baliğ olarak oradan bir zaviye ile (açı ile) tûlen 86.5 m ilerlemişken birkaç seneden beri ve ameliyat-ı düçâr-ı tatil olmuş (çalışma durmuş, tatil olmuş) ise de mezkur rıhtımdan kasabaya kadar sahil boyunca mahallî belediyesince muntazam bir tarik inşa kılınmıştır (muntazam bir yol yapılmıştır)
İnebolu’da müteaddit gazino ve misafirhaneler bulunduğu gibi gayet latif ve muntazam haneler dahi gittikçe tezayüt etmektedir (güzel ve intizamlı bina sayısı artmaktadır). Kastamonu şosesi, Kastamonu Kasabası nın vasatından (ortasından) geçip sahile kadar vardığından, bu sayede kasaba-i mezkûre pek güzel bir caddeye malik olmuştur.
Saye-i meâliye-vâye-i hz. Padişahiyede vilayet dahilindeki kasabalar içinde, mâmuriyet ve intizimca en ileri giden ve gittikçe terakkiyât-ı mezdât olan mahal; İnebolu kasabasıdır.
Bu kasaba nın her türlü istidat ve kabiliyetine nazaran terakkiyat-ı âtiyesine şimdiden bir had tayin edilemez..
İNEBOLU KAZASI
Kazayı terkib eden; Abana ve Küre nahiyeleriyle, merkez kazaya merbut 43 karyede 225 camii şerif, 30 mescit, bir kütüphane, 3 medrese, 9 tekke ve zaviye, 1 ibtidâî, 102 islam sıbyan mektebi, 5 kilise ve manastır, 3 Hıristiyan mektebi, 33 han, 9 hamam, 902 dükkan, 294 değirmen, 155 adet su hızarı vardır.
Mahsûlat-ı Arziyesi:
Hınta, şair, siyez, mısr, darı, mulz melez?, fiy, kernik, keten ve keten tohumu, mercimek, fasulye, kabak, patates, üzüm, incir gibi şeylerdir..
Mamulât-ı Sanâiyesi;
Yerli pamuk ve keten bezleri, kereste ve sandal ve gemi inşaatı gibi şeylerdir.
Ticaret :
İnebolu Kazası’nın başlıca muâmelat-ı ticariyesi hınta, şair, ve keten bezi ve bazı mensucat ile kereste ihracatıdır. Kesretle hasıl olan elma, kestane ve saire de Dersâdet’e, Mısır’a, İskenderiye’ye, Varna’ya ve sair mahallere naklolunur.
