Herhangi bir kişi hakkında “o şöyle biri, böyle biri..” diye kurduğumuz cümlelerin dayandığı her anı, her delil ya da her örnek, o kişinin huyunu ve karakterini tek başına yansıtmayabilir her zaman.. Aklımızdaki sözüm ona o örnek, o tecrübe, o anı veya ‘delil’, ilgili kişinin sadece o konudaki bir anlık düşüncesizliği, cahilliği yahut kendince ‘esprisidir’ belki de..
Dolayısıyla insanların gerek sevdikleri veya sevmedikleri şeyler hakkında, gerekse de alışkanlıkları, özellikleri, fikirleri hele de kişilikleri söz konusu olduğunda aceleci ve kolaycı yargı cümleleri kurmamalı derim.
Öyle ya, “insanların en güç inandığım tarafları değişmezlikleri, en kolay inandığım tarafları ise değişkenlikleridir.” diyen Montaigne, örneğin her gün gidip geldiği bir yolu bazı gün kısa-bazı gün uzun bulmasını anlatırken; aynı zamanda insanın varlığı algılama ve bu algıyı anlamlandırma faaliyetinde aynı insanın iç aleminin etkisine de dikkat çekmiyor mu acaba?
O halde, tıpkı “bir anlık görüntü ve sözlerimize” bakılarak hakkımızda bir hükme varılmasındaki yanlışlığı içten içe bilmemiz gibi, aynı şeyi başkalarına yapmanın yanlışlığını da unutmamalı insan…
Aynı Montaigne şöyle bağlarken meseleyi, muhtemel itirazları da sanırım ta baştan zorda bırakmış oluyor:
“İçinize dikkatle bakarsanız kendinizi iki kez aynı durumda bulamazsınız. Ruhumu, baktığım tarafına göre kimi şöyle, kimi böyle bir durumda görüyorum. Kendimi bir şöyle bir böyle anlatışım, içime bir şöyle bir böyle bakışımdan geliyor. Kendimde, türlü durumlar içinde, bulamadığım karşıtlık yok; utangaç ve yüzsüz, çekingen ve atılgan, sessiz ve geveze, kaba ve ince, ahmak ve zeki, babacan ve aksi, yalancı ve doğru sözlü, bilgili ve cahil, cömert ve cimri; yerine göre bütün bu durumları az çok kendimde görüyorum.”
- Mutluluk İçli Köftede midir? - 19 Haziran 2024
- Sen misin Haddi Çiğneyen? - 10 Mart 2024
- Varoluşu Fanilikte Aramak! - 11 Eylül 2023
- Eski(mez) Normal ve Yeni Anormal… - 10 Haziran 2023
- Goethe ve Mahzun Eseri “Batı-Doğu Divanı” - 2 Nisan 2023
- O “uymaz özellikler” - 2 Kasım 2022
- ‘Bilmediğiniz Durumlar Var’ Sapması - 17 Aralık 2021
- Sıradan, sırası gelmiş bir gün… - 16 Kasım 2021
- ‘Bu yolda da kaza olur mu hiç?’ - 9 Temmuz 2021
- “Hangisini seçmeli?” - 8 Haziran 2021