Bebek Doğduktan Sonra Aileye Düşen Beş Görev

Anne ve babanın çocuğuna karşı vazifeleri, esas itibariyle doğumdan sonra başlasa da; çocuğun ana rahmine düşmesine, hatta babanın, anne adayını tercihine kadar uzanır.

Doğumdan sonraki ilk günlerde, ebeveynin çocuğu için yapması gereken görevleri, ana hatlarıyla vermeye çalışalım:

1. Dua: Dünyaya gözlerini açan çocuğa yapılması gereken ilk iş duadır. Çocuğun Müslüman olarak yaşaması, Allah’ın rızası dairesinde ömür sürmesi, şeytanın şerrinden korunması ve hayırlı bir evlat olması için hayır duada bulunmak, onun hem dünya, hem ahiret saadeti için büyük önem taşır.

Hz. Aişe (ra) validemizin rivayetine göre, yeni doğan çocuklar getirildiğinde Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) onlara hayır ve bereket duasında bulunurlardı. Aynı âdeti daha sonra sahabe-i kiram da devam ettirmişlerdir. 

İmam Buhârî’nin bu mevzu için: “Çocuklara bereketle dua ve başlarını okşama bâbı” meâlinde bir bab ayırmış olması da, meselenin sünnetteki ehemmiyetini tescîl eder.

Doğumda verilen ziyâfetten bir gâyenin de çocuk için başkalarının duasını kazanmaktır. Bu dualar yalnızca âlim ve sâlih kimselerden değil, etraftaki herkesten alınabilir, alınmalıdır. Kendini günahtan korumaya çalışan kişilerin duası bilhassa istenmelidir. Nihayetinde herkesin takvâ derecesini Allah bilir. Ayrıca kişilerin bir başkası için yaptığı duanın makbuliyeti malumdur.

2. Kulağına ezan ve kamet okuyarak çocuğa isim koymak: Bu âdet/sünnet bizzat Peygamber Efendimiz (asm)’den gelmektedir. Sünen-i Tirmizi’de nakledildiğine göre, Hz. Hasan dünyaya gelince Peygamberimiz onun sağ kulağına ezan okumuştur.(1)

Hz. Hüseyin’in rivayetine göre ise Peygamberimiz (asm) bu adetlerinin hikmeti hususunda da şöyle buyurmuşlardır:

“Kimin bir çocuğu olur da sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okursa, o çocuğa ümmüsıbyan hastalığı zarar vermez (cin zarar vermez).”(2)

Ezan ve kamet, çocuğa yapılan ilk iman telkinidir. Çünkü ezanın mana ve muhtevasında tekbir, tevhid, nübüvvet ve namaz gibi dinin esasları bulunmaktadır.

İsim verilirken, çocuğa güzel, İslâmî isimlerin verilmesine dikkat edilmelidir. Bu hususta Peygamberimizin (asm)  birçok tavsiye, ikaz ve tatbikleri vardır. Bu hadislerden birisinin meali şöyledir:

“Kıyamet günününde kendi isimleriniz ve babalarınızın isimleriyle çağrılacaksınız. Öyle ise isimlerinizi güzel koyun.”(3)

Çocuğun isminin, doğduğu günün akşamında verilmesi tavsiye edilmektedir; fakat yedinci güne kadar da verilebilir.

Bakınız

3. Çocuğun sünnet edilmesi: Kelime-i şehadet gibi Müslümanla kâfiri birbirinden ayıran sünnet, bazı âlimlerce vacip, bazılarınca da farz olarak kabul edilmiştir. Çocuğu sünnet etme zamanına gelince; bülûğ çağına kadar müsaade varsa da, müstehap olan vakti doğumun yedinci günüdür.

4. Kurban kesilmesi (akika) ve başının tıraş edilmesi: Çocuğun doğumu üzerine kesilen kurbana akika kurbanı denmektedir. Peygamber Efendimiz (asm), çocuğu olan kimsenin akika kurbanı kesmesini tavsiye etmişlerdir. Hz Fatıma (ra) ise, çocukları Hasan, Hüseyin, Zeynep ve Ümmü Gülsüm’ün doğumları üzerine birer koç kesmiştir. Akika kurbanının müstehap olan zamanının yedinci gün olduğu bildirilmektedir.

Bazı âlimler, bilhassa Hanefi âlimleri akika kurbanını mendup olarak görmüşlerdir. İmkânı olan kimse bunu kesmekle, Allah’a olan şükrünü fiili olarak göstermiş olur.

Yine sünnet-i seniyyede yer aldığına göre, akika kurbanı kesildiği günlerde, çocuğun başının tıraş edilip, kesilen saçın ağırlığınca altın veya gümüş tasadduk edilmesi tavsiye edilmektedir. Yine Hz. Fatıma (ra)’nın, çocuklarının doğumlarından sonra saçlarını kesip ağırlığınca gümüş tasadduk ettiği bildirilmektedir.

Semüre b. Cündüb rivayet ediyor. Onun nakline göre Efendimiz (sas) buyurmuşlardır ki: “Her çocuk akikası karşılığı rehindir. Yedinci gün, onun için kurban kesilir, başı traş edilir ve ismi verilir.”(Ebû Davud, Edahi, 3; İbn Mace, Zebah, 2)

Hanefilere göre müstehab, Maliki, Şafii ve Hanbelilere göre müekked sünnet, Hasanü’l-Basri, Leys b. Sa’d ve Zahiri mezhebine göre ise farzdır.
Akika kurbanın günü ille de 7. gün olması şart değildir, bir rivayete göre 14., 21. günler de olabilir. Sonrası içinse ne zaman imkan olursa o zaman kesilir.
Akika erkek çocuklara iki, kız çocuklarına bir şeklindeki görüş, bazı hadislere dayanan ulemanın tavsiyesidir. Zira Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Hz.Hasan’a da, Hz.Hüseyin’e de birer koç kesmiştir.
Akika kurbanından ev halkı yiyebilir, ancak dağıtılması tavsiye edilmiştir.
Âlimler, akika kurbanının kemiklerinin kırılmamasını tavsiye etmişlerdir. Hayvanın eklemlerinden parçalanarak, kemiklerini çok kırmadan öylece ihtiyaç sahiplerine dağıtılması güzel olacaktır.

Bebeğe Yedirilecek İlk Gıda (Tahnik):

Yeni doğan çocuğa tatlı bir şey çiğneyerek ağzına vermek, dudağına sürmek sünnet-i seniyedir. Bunu sâlih bir kimsenin yapması ise menduptur. Kuru üzüm ve şeker gibi tatlılarla yapılabilirse de, kuru hurma ile yapmak müstehaptır, daha faziletlidir.

Hz. Âişe (ra) Vâlidemiz der ki:

“Yeni doğan çocuklar Resulullah (asm)’a getirilirdi. O da bunlara mübarek olmaları için duâ eder ve ağzında yumuşattığı hurmanın suyunu çocuğun ağzına sıkardı.” (Müslim: 2147)

Görüldüğü üzere Resulullah Efendimiz (asm), yeni doğan çocuğun midesine ilk inen gıdaya dikkat etmekte ve bunun ana sütünden başka bir şey olmasını istemektedir. Nitekim çeşitli rivayetler, bu ihtimamı sadece kendi torunları için göstermeyip bir prensip olarak bütün müslüman çocuklarına uyguladığını ifade etmektedir.

Bunlar ebeveynin çocuğa karşı görevlerinden ilk akla gelenlerdir. Bu meselede daha geniş bilgi için Prof. Dr. İbrahim Canan’ın “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Terbiye” isimli kitabına bakılabilir.

Allah cümlemizin çocuklarını ve nesillerini hayırlılardan eylesin. Âmîn…

Kaynaklar:

(1) Tirmizi, Edaha:15.
(2) Feyzü’l-Kadir, VI/237.
(3) Buhari, Edeb:108.