Böğürtlen nasıl kullanılır? Böğürtlenin faydaları nelerdir?

Böğürtlen nedir?

Böğürtlen gülgillerden Rubus cinsine ait kırmızı ya da mor renkli bir meyvedir. Ülkemizde Karadeniz, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yetişir. Fundalıklarda, bahçelerde, çalılıklarda ya da yol kenarında yetişen böğürtlenin birçok çeşidi bulunmaktadır. Genelde Ağustos ve Eylül ayında meyve verir.

Böğürtlen nasıl kullanılır?

Böğürtlenin meyvesi, kökü ve yaprakları kullanılabilir. Kökü ve yaprağı kaynatılarak çay olarak içilebilir. Ayrıca yaprakları kaynatılarak gargara gibi kullanılabilir. Meyvesini taze olarak tüketmek besin değerinden tam olarak yararlanabilmenizi sağlar. Yoğurtla karıştırıp yiyebilirsiniz. Reçeli ve şurubu da son derece lezzetlidir.

Böğürtlenin faydaları nelerdir?

• Kanseri önler
• Beyin sağlığını korur, hafızayı güçlendirir
• İltihap önleyicidir
• Kalp ve damar sağlığını korur
• Sindirimi güçlendirir
• Adet ağrısına ve kanamasına iyi gelir
• Ağız sağlığına iyi gelir
• Göz sağılığını korur
• Kemik sağlığını korur
• Cilt sağlığını korur ve kırışıkları önler
• Cildi zararlı ışınlardan korur
• Kanın normal pıhtılaşmasını sağlar
• Bağışıklık sistemini düzenler
• Kilo vermeye yardımcı olur
• Hamilelikte kullanılabilir. 

Böğürtlenin içerdiği vitaminler ve besin değeri

A, B1, B2, B3, B6, B9, E, C ve K vitaminlerini, potasyum, kalsiyum, sodyum, fosfor, magnezyum, demir, çinko, bakır, mangan ve selenyum minerallerini, lifleri ve organik asitleri içermektedir.

Böğürtlenin iyi geldiği hastalıklar

Kanserin önlenmesinde veya durdurulmasında etkilidir 

Akciğer, ağız, göğüs, kolon ve yemek borusu kanseri gibi pek çok kanser gelişimini önleyebilir. İçeriğindeki C vitamininin kansere yol açabilecek vücuttaki serbest radikallerle antioksidanlar arasındaki dengesizliği (oksidatif stresi) azaltabilen bir antioksidan görevi görebildiği düşünülmektedir.

Beyin fonksiyonlarını iyileştirmeye faydalıdır

Çalışmalar, böğürtlenin antioksidan özelliğinin motor ve bilişsel aktivitede yaşa bağlı düşüşü yavaşlattığını göstermiştir. Düzenli tüketildiğinde belleği güçlendirebilir, davranışsal ve sinirsel fonksiyonları iyileştirmede yararlı olabilir. İçeriğindeki manganez, beynin işleyişinde hayati öneme sahip bir besin maddesidir. Ayrıca beyin hücrelerini korumada etkilidir.

Enfeksiyonla mücadele eder

Böğürtlen, hem iltihap önleyici hem de antioksidan özelliği sayesinde vücuttaki iltihabın azalmasına ve vücuttaki oksidatif stresin neden olduğu serbest radikal hasarın engellenmesine yardımcı olur. Ayrıca anti bakteriyel özelliği ile bakterinin bulaştığı hücreleri hedefleyerek iltihabın etkisini azaltabilir.

Kalp ve damar sağlığı için yararlıdır

Böğürtlen kalp dostu bir meyvedir. Magnezyum ve lif gibi diğer yararlı bileşenler, damarların tıkanmasını önler ve düzgün kan akışını sağlar. Bu, inme gibi çeşitli kalp hastalıkları riskini azaltır. Ayrıca magnezyum kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur ve düzensiz kalp ritmi ve kasılmayı önler. İçeriğindeki K vitamini ise kalsiyumu dışarıdan taşıyarak hastalıklara yol açan birikimi önleyerek arterlerin sertleşmesini önlemede etkilidir.

Sindirimi güçlendirmeye faydalıdır 

Böğürtlen sindirim sisteminin en iyi şekilde çalışması için gerekli olan hem çözünmeyen hem de çözünebilir lif kaynağıdır. Böğürtlenlerde çözünmeyen lif kalın bağırsakta suyun kolay ve daha iyi emilmesini sağlar ve dışkılara toplu olarak eklenir. Bu, düzenli bağırsak hareketlerine, kabızlıktan kurtulmaya ve sindirim sağlığına yardımcı olur.

Ağız ve diş sağlığına iyi gelir

Böğürtlen vücutta çeşitli fonksiyonlara hizmet eden A vitamini içerdiğinden dişlerin ve kemiklerin büyümesini ve bakımını sağlar. Özellikle böğürtlen özü, ağız hastalıklarına yol açan bazı bakteri türlerine karşı anti bakteriyel ve iltihap önleyici özellikler taşır.

Görüş yeteneğinin gelişmesinde faydalıdır

Böğürtlen göz sağlığını korur ve gözlerin ultraviyole ışınlardan korunmasına yardımcı olur. Ayrıca içeriğindeki A vitamini loş ışıkta görmeyi, vizyonu güçlendirir ve katarakt, gece körlüğü gibi çeşitli göz rahatsızlıklarından korur.

Kemik sağlığını korumada faydalıdır

Böğürtlen, kemik sağlığını koruyan magnezyum ve kalsiyum gibi hayati mineralleri içerir. İçeriğindeki fosfor, güçlü kemikler oluşturmaya katkıda bulunur. Ayrıca böğürtlendeki K vitamini kemiklerin osteoporozdan korunmasında önemli bir rol oynar.

Kan inceltici kullananlar, böğürtlen gibi içinde yüksek miktarda K vitamini olan gıdalar tüketmelidir. Çünkü bu vitaminin eksikliği kemik incelmesi ve kemik kırıklarına yol açabilir.

Hamilelikte faydalıdır

Böğürtlen hamile kadınlar için çok faydalıdır. Doğal bir folik asit kaynağı olduğundan hücrelerin ve dokuların gelişmesine ve bebeklerde doğum kusurları riskini azaltmaya yardımcı olur. C vitamini ve diğer antioksidanlar, anne adayının hastalıkla mücadele gücünü artırmaya yardımcı olur. İçeriğindeki kalsiyum, demir, magnezyum ve fosfor gibi önemli minerallerin varlığı ise kemikleri güçlendirir ve sağlıklı kalmasına katkıda bulunur.

Böğürtlen çayının faydaları ve hazırlanışı

Böğürtlen kökü çayı

En önemli özelliği sakinleştirici etkisidir. Tüketilen çay vücudun vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamak için faydalıdır. Sinirsel hastalıklar ve anksiyete için doğal bir reçetedir.

Hazırlanışı

Bir büyük fincana 1 tatlı kaşığı böğürtlen kökü kurusu yeterlidir. Önce su kaynatılır ve ocaktan alınarak böğürtlen kökü eklenir. On dakika kadar demlendikten sonra içilir.

Böğürtlen yaprağı çayı

İshali keser, yüksek tansiyona iyi gelir. Solunum yolu rahatsızlıklarını gidermeye yardımcı olur. Kan şekerini düşürür. Hazırlanan çay gargara olarak kullanıldığında ağızda oluşan iltihapları giderebilir. Ayrıca harici kullanımda ağrı kesici etkiye sahiptir. Böğürtlenin taze yaprakları dövülerek lapa kıvamına getirildiğinde ise yanık ve basurlarda iyileştirici etki yaratır.

Hazırlanışı

Kurutulmuş böğürtlen yaprakları demliğe konur ve üzerine kaynamış su eklenip 10 dakika demlenir. Böğürtlen yapraklarını kesinlikle su ile birlikte kaynamaya bırakmayın. Uzmanlar böğürtlenin içeriğindeki tanenlerin etkisini azaltmak için özellikle böğürtlen yaprağı ya da kökü ile hazırlanan çayın sütle kullanımını önerirler.

Böğürtlen reçeli nasıl yapılır?

Malzemeler:

• 500 gr. böğürtlen
• 500 gr. toz şeker
• Yarım limon
• Arzuya göre 1-2 adet karanfil

Yapılışı:

• Böğürtlenleri ayıklayıp bol suda yıkayın, fazla suyunu iyice süzdürün.
• Böğürtlenleri tencereye bir sıra böğürtlen bir sıra toz şeker olmak üzere sırayla dizin.
• Toz şekerli böğürtlenlerin suyunu salması için tencerenin kapağını kapatıp yaklaşık iki saat bekletin.
• Böğürtlenler suyunu saldıktan sonra 20-25 dakika pişirin. Meyvelerin dağılmaması için karıştırmayın.
• Kıvamı yoğunlaşınca ateşten indirmeden 1-2 dakika önce içine yarım limon suyunu ilave edin.
• Ocaktan aldıktan sonra ilk sıcağı geçer geçmez soğutmadan kavanozlara aktarın.

Reçelin kıvamı size sulu gelirse cam bir kaba boşaltıp üzerine tülbent örterek güneşli, tozsuz ve rüzgârlı bir yerde arada bir karıştırarak 1-2 gün bekletin. Böylece kıvamının koyulaşmasını sağlayabilirsiniz.

Böğürtlen şurubu nasıl yapılır?

Malzemeler:

• 1 kilo böğürtlen
• 10 yemek kaşığı şeker
• 1 tatlı kaşığı limon tuzu ya da yarım limon suyu
• Su

Hazırlanışı:

• Olgun ve iri böğürtlenleri iyice ayıklayıp yıkayın.
• Tencereye dizip üzerine şeker ilave ederek pişirin. Böğürtlen kendi suyunu salacağından su ilave etmeyin.
• Kaynadıktan sonra limon tuzu ya da suyu ilave edin ve 2-3 dakika sonra ocaktan alın.
• Tel süzgeçten geçirip posasını suyundan ayırın. Çekirdeklerinin şuruba karışmasını önlemek için özellikle süzgecin aralıklarının sık olmasına dikkat edin. Posasından hiçbir şey şuruba karışmamalıdır. Bu işlem böğürtlen sıcakken yapılmalıdır.

Şurup katı ve kıvamlı olduğundan mutlaka içme suyu ile seyreltilmelidir. Kullanılmayan miktar buzdolabının dondurucusunda saklanmalıdır.

Böğürtlen nasıl seçilir ve saklanır?

Taze böğürtlen toplarken mantar gibi bir hastalık taşımadıklarına dikkat edin. Genellikle tam olgunlaşmayanlar koyu kırmızı veya mor renge sahipken, yemeye hazır, olgunlaşmış böğürtlenler koyu siyah renkte olur.

Taze böğürtlen 3-4 günde yenmelidir. Üst üste gelmeyecek şekilde sığ bir kapta muhafaza edin ve çürümeyi önlemek için buzdolabında tutun.

!!! Böğürtlenin yan etkileri ve zararları var mı? !!! 

• Kanser tedavisi olmuş veya olan kişiler kesinlikle böğürtlen yaprağı veya kökünden yapılmış çaylardan kaçınmalıdır. Çünkü özellikle böğürtlenin yaprak ve köklerinde bol miktarda bulunan tanen, tümör gelişimine katkıda bulunabilir.
• Böbrek taşlarına duyarlıysanız böğürtlen tüketimini en aza indirmelisiniz çünkü içeriğindeki oksalatlar bu taşların üretimini artırabilir.
• Bazı insanlarda alerjik reaksiyona neden olabilir. Bu yüzden yedikten sonra el, ağız veya dudaklarınızda şişlik veya kaşıntı hissederseniz hemen yemeyi bırakın!
• Çok fazla miktarda böğürtlen yaprağı ya da kökü çayı içmek, vücuttaki çok sayıda tanenin aşırı derecede yükselmesine ve mide bulantısı ve kusma gibi mide komplikasyonlarına neden olabilir.
• Böğürtlen kökü ve yaprağı çayı, kolit gibi kronik gastrointestinal problemlerden muzdarip bireylere önerilmez.
• Hamile ve emziren anneler, normal miktarlarda böğürtlen meyvesi yiyebilir, ancak böğürtlen yaprağı çayından kaçınmalıdır. Ayrıca 24 aylıktan küçük çocuklara da böğürtlen yaprağı çayı verilmemelidir.

Kaynaklar
1- Health Benefits of Blackberries
2- Blackberry nutrition information
3- Benefits of blackberries?

medikalakademi.com.tr