Bu arkadaşı bulan bırakmasın!

1. Akıllı Olması

Ahmak ve akılsız bir kimseyle kurulan arkadaşlıkta bir hayır olmadığı gibi, kurulan böyle bir arkadaşlığın sonu husumet ve düşmanlıkla bitmektedir. Ahmak adamı tanıyabileceğin en temel davranışı sana fayda vermek isterken zarar vermesidir. Bu sebeple, “Akıllı düşman ahmak dosttan hayırlıdır” denilmiştir.

Hz.Ali(Radıyallahu Anh) bir şiirinde şöyle demiştir:

“Arkadaşlık yapma cahille, sakın ondan.

Nice halîm kimse helâk olmuştur, onunla arkadaşlık yapmaktan.

Kişi kişiye benzer, aynı yolda olduğu zaman.

Bir elmanın iki yarısı gibidir,yan yana geldiği zaman.

Her şeyin bir şeye benzediği bir yön vardır.

Karşılaşan iki kalpten birbirine yol vardır.”

2. Güzel Ahlak Sahibi Olması

Ahlâkı kötü olan kimse ile arkadaş olma. Çünkü o kızdığı ve nefsin isteklerine uyduğu zaman kendisine hakim olamaz. Alkame el-Utâridî (Radıyallahu Anh) vefatı anında, güzel ahlâkı oğluna şu sözlerle özetlemiştir:

“Ey oğulcuğum! Eğer bir kimse ile arkadaş olmak istiyorsan; 

İyiliklerine karşılık seni koruyup kollayan,

Sohbeti ile sana faydalı olan,

Seni hiç kimseye muhtaç bırakmayıp, ihtiyaçlarını gideren,

Elini bir hayır işe uzattığın zaman, sana yardımcı olan,

Senden gördüğü iyilikleri teker teker sayıp kötülüklerini gizleyen,

Sözlerine itiraz etmeyen,

Bir iş yapmaya kalkıştığın zaman sana yardımcı olan,

Bir konuda anlaşmazlığa düştüğünüz zaman seni nefsine tercih eden, kimseyle arkadaş ol.”

3. Salih Olması

Büyük günahları işlemekte ısrar eden fâsık bir kimse ile arkadaşlık etme. Çünkü Allah’tan (Celle Celâluhû) korkan bir kimse, büyük günahları işlemekte ısrar etmez. Allah’tan (Celle Celâluhû) korkmayan kimsenin ise kötülüklerinden emin olunmaz. Belli bir hal üzere değildir. Değişik hallerde değişik işler yapar. Allah Teâlâ (Celle Celâluhû) , Peygamber Efendimiz’e (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle  buyurmuştur:

“Kalbini bizi anmaktan gafil kıldığımız, kötü arzularına uymuş ve işi gücü aşırılık olan kimseye boyun eğme.” (Kehf Sûresi,18/28)

Sakın fâsık kimse ile arkadaş olayım deme. Çünkü devamlı olarak günah işleyen bir kimse ile beraber olursan, artık işlenen bu günahı kötü görmemeye başlarsın. (Günahlara karşı kalbinden nefret duygusu kalkar ve) günahı işlemek artık sana basit bir şey haline gelir. 

4. Dünyaya Karşı Hırslı Olmaması

Dünyaya meyilli olan bir kimse ile kurulan arkadaşlık öldürücü bir zehirdir. Çünkü insanın tabiatına başkalarını taklit etme özelliği konulmuştur. Hatta farkında bile olmadan bir kimse başka bir kimsenin tabiat ve huyunu alabilir. Hırslı kimse ile oturup kalkman hırsını; zahid kimse ile oturup kalkman ise zühdünü artırır.

5. Doğru Ve Samimi Olması

Yalan konuşan kimse ile arkadaşlık etme. Çünkü o seni aldatır. Onun söylediği yalan, seraba benzer. Sana uzağı yakın; yakını uzak gösterir. Ne mescidlerde ne de ilim yuvalarında bu özelliklere sahip bir kimse bulamazsan şu iki şeyden birini tercih et: Ya insanlardan ayrı olarak tek başına uzlete çekil. Ki uzlette selamet vardır. Ya da insanlarla olan ilişkilerin onların özellikleri nisbetinde olsun. Biliyorsun ki üç çeşit kardeşlik vardır: Bunlar:

a)Ahiret kardeşliği: Bu kardeşlikte sadece arkadaşının dinini yaşayıp yaşamadığını düşünürsün. 

b)Dünya kardeşliği: Bu kardeşlikte de, arkadaşının güzel ahlâk sahibi olup olmadığına bakarsın. 

c)Arkadaşlığından hoşlandığın için kurulan kardeşlik: Bu şekilde kurulan kardeşlikte de o arkadaşının şerrinden, fitnesinden ve kötülüklerinden selamette olmayı gözetirsin. 

Nitekim Ebû Hüreyre’den (Radıyallahu Anh) rivayet edilen hadiste Peygamber Efendimiz (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:

“Mümin, müminin aynası ve mümin,müminin kardeşidir. Onun ihtiyaçlarını giderir ve ona yardımcı olur.”

(Ebû Davud, Edeb, 57)