Kelimeler & Kavramlar

MÜSLE NEDİR? Başkalarına ibret olsun diye, burnunu, kulağını vesair uzuvlarını kesip, gözlerini oyarak kendisini çirkin bir şekle sokmak suretiyle düşmana ceza vermek. Müslenin iki manası vardır. Biri, kısas ve mukabele bi’l-misil (yapılan işe aynıyla karşılık vermek); diğeri de öldürülen şahsın (maktulün) burnunu, kulağını ve diğer azalarını kesmektir. Müslenin yasaklanan kısmı …

FISK, FÂSIK İsyan, Allah’ın emrini terk, hak yoldan çıkma, günah işleme tohumun kabuğunu delip çıkması. Fısk’ın çoğulu feseka ve füssak’tır. Istılahi anlamı ise, büyük günahları işlemek veya küçük günahlarda devam etmek suretiyle Allah’a itaat etmekten çıkmak (Muhammed Hamdı Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, I, 282). Ayette “Rabbinin emrinden, O’na itaattan …

ZANN-I GÂLİB Zan; sanmak, sezmek, bir şeyi kesin olmaksızın bilmek, ihtimalli olarak bilmek demektir. Galib ise “galebe” kökünden ism-i fail olup; üstün, galip ve kazanan anlamına gelir. Zann-ı galib tamlaması; üstün gelen kanaat, ağır basan inanç, çoğunluk kazanan sezgi, kuvvetle tahmin etme ve büyük ihtimal anlamlarını ifade eder. İslam fıkhında …

HABLULLAH Tabirde geçen “habl”, ip, ahit, and ve eman anlamlarına gelir. “Hablullâh”, Allah’ın ipi demektir. Kur’ân’da bir âyette geçmiş ve “Topluca Allah’ın ipine sarılın ve ayrılmayın…” (Âl-i İmrân, 3/103) denilmiştir. Hablullah ile kasıt, hak din İslâm’dır. İslâm, Allah kelamı Kur’ân’a ve Kur’ân’ı sözlü ve uygulamalı olarak açıklayan Hz. Muhammed (a.s.)’in …

SIDK Lügat manası: (Sıdk.dan) Dostluk, bir kimseye Allah (C.C) için kalpten bağlılık, kalbî ve samimî doğrulukla olan dostluk. Dostlukta sebat, vefadarlık. (Yeni Lügat, Abdullah YEĞİN). (Ar. ṣadāḳat) Kendisine iyilik edene, lutufta bulunup koruyana minnet ve şükran duyguları ile bağlanma, bu bağlılığa yakışır şekilde davranma, hâinlik ve döneklik etmeme, vefâkarlık gösterme.(Kubbealtı …

CÂİZ: 1. Ruhsat, izin verilmiştir, olabilir, yapılabilir, günah değildir. Kur’an-ı Kerim’i abdestsiz ezberden okumak caizdir. Günah olmaz. Fakat abdestli okumak daha iyidir. (İbn-i Abidin) Sabah namazında aldığı abdest bozulmadan, bu abdest ile, öğleyi, ikindiyi, akşamı ve yatsıyı kılmak caizdir. Günah olmaz, fakat her namaz için abdest almak daha iyi olur. …

On İki İmam Şia mezheplerinden Caferiye veya İmamiye-i İsna Aşeriye mezhebine göre din ve dünya işlerini düzenleyen ve dini önder ve hüccet olarak kabul edilen on iki rehber. *** Şiîler; Gâliye, Zeydiye ve İmamiye gibi birkaç sınıfa ayrılsalar da günümüzde Şiî denince, umumiyetle İmâmiye anlaşılmaktadır. Bunlar, Peygamberimizin (a.s.m.) dâr-ı bekaya irtihalinden sonra Hz. Ali …

KAPARO Alım ve satımdan vazgeçmeyi önlemek için verilen pay (pey) akçesi. Arapçaya başka dilden geçen arabun veya urban kelimesi kaparo anlamında kullanılır. Ödünç vermek, öne geçmek, hediye vermek demektir. Urbun satışı bir terim olarak; bir malı satın alan kimsenin, satıcıya bedelden bir bölümünü, akit gerçekleşirse, bu verilen meblağın satış bedeline …

FETVÂ Sorulan İslami bir soruya yetkili bir kimsenin verdiği cevap, bir meselenin hükmünü belirten veya zorlukla karşılaşılan bir olay hakkında güçlükleri çözmek için verilen kuvvetli cevap. Fetva veren kimseye müfti denir. İslam hukuku metodolojisinde müfti, müctehid anlamında kullanılmıştır. Kendisi bizzat ictihad edecek durumda olmayan bir ilim sahibinin, diğer müctehidlerin söz …

REKLAM Bir malı övme, niteliklerini sayma, benzeri mallardan ayrıldığı veya üstün olduğu noktaları ortaya koyma. Alış verişin amacı kâr sağlamaktır. İslam hukukuna göre, çeşitli mallara yüzde hesabiyle bir kar haddi belirlenmemiştir. Genel olarak arz ve talep kanunlarına bağlı, serbest rekabet esasları içinde kendiliğinden oluşacak fiyatlar ölçü alınmıştır. Ancak serbest rekabet …

HAMDELE El-Hamdü Lillâhi Rabbi’l-Âlemîn (Hamd, alemlerin Rabbına mahsustur) cümlesinin kısaltılmış şekli. “hamd” kelimesinden türemiştir. Eski eserlere besmele ile başlanırdı. Besmele ile Allah’ın adı anılırdı. Allah’ın adının anılmasından sonra yine Allah’a hamd edilir. Allah’ı hamd etme olayına “hamdele” adı verilir. hamdeleden sonra, peygambere, onun ashabına ve ehl-i beytine salat ve selam …

USÛL VE FÜRU’ Usul, Arapça asl’ın çoğuludur. Asl sözlükte temel, kök, soyluluk ve orijinal anlamlarına gelir. Fıkıh usulü terimi olarak “asl” delil olarak fıkhın köklerini yani kaynaklarını veya dayandığı delilleri konu olarak ele alan ve bu deliller aracılığı ile hüküm çıkarma metotlarını anlatan bir ilimdir. Bir miras terimi olarak usul, …

Derleyen: Betül Yılmazörnek Kütüb-i Sitte, İslam dininin en önemli iki kaynağından biri niteliğindeki sünnet malzemesini meydana getiren ve en sahih (güvenilir) hadislerden oluşan altı hadis kitabına verilen genel isimdir. Söz konusu bu altı kitap Kur’ân-ı Kerim’den sonra en sahih kitaplar olarak kabul edilen Buharî ile Müslim’in Câmiu’s-Sahîh adlı eserleri ile …

Ahfeş’in Keçisi Ahfeş adlı bir Arap âlimin keçisi ile yaptığı işler divan şiirmizide bir mazmun olmuştur. Ahfeş, Arap gramerinin en büyük âlimlerinden üç ayrı kişinin adıdır: Ebü’l-Hasan Said b- Mes’ade, Ebü’I-Hattâb Abdülhamid ve Ali b. Süleyman. Ancak birinin adı, keçisi ile çalışma sisteminden dolayı adı ibretle anılagelmiş ve şiirimizde bir …

GAZÂ Kâfirler üzerine yapılan askeri sefer. Gaza kelimesi lügat itibariyle Arapça’da “gazv” kökünden türetilmiştir. Gazv, lügatta düşmanla savaşmak üzere sefere çıkmak anlamına gelir. İslam literatüründe bu kelime özellikle kafirlere karşı savaşmak üzere girişilen faaliyet için bir ıstılah olarak kullanılmıştır. Bir İslam tarihi tabiri olarak “gazve” kelimesi ise biraz daha özel …