Kelimeler & Kavramlar

Deizm ve Deistler-1 Deizm, Allah’ın varlığına ve sebeplerden ilk sebep olduğuna inan bir düşünce ekolüdür. Allah’ın kainat ve sebepler üstündeki tedbir ve tasarrufunu kabul etmeyip, bu tedbir ve tasarrufu sebeplere havale ederler. Allah’ın dinine ve elçisine, dolayısı ile emir ve yasaklarına da inanmazlar, hatta dini insanlar arasında nizaya bir sebep olarak …

İHYA’DAN İFSAD’A HAZİN BİR ÖYKÜ; İSLÂM MODERNİZMİ Yazar: Ahmet İNAL A- Tarihi Arka Plan Ağır mağlubiyetlerden sonra büyük hesaplaşmaların başlaması ve nefis muhasebesine gidilmesi sosyolojik bir gerçeklik olsa gerek. Bu olgu diğer milletlerde gerçekliğini ispat ettiği gibi İslâm Ümmeti içinde de yaşanan hadiseler neticesinde doğruluğundan şüphe edilemeyen bir gerçeklik makamına …

ASABİYET Sinirlilik; akrabalık, soy yakınlığı. Akraba, soy, kavim, vatan, millet, din gayreti gütmek, bir toplumun ileri gelenleri. Bir kimsenin baba tarafından akrabaları . İslam öncesi Arap toplumunda bir kimse kabilecilik his ve gayretiyle baba tarafından olan akrabasını yahut da umumiyetle kendi kabilesinden olan birini, haklı haksız her konuda başkalarına karşı …

NASİHAT Bir şeyi yabancı maddelerden ayırma, dikiş dikme, samimi olma, samimi olan ve içinde kötülük bulunmayan bütün iyi söz ve işler. Öğüt verme, akıl ve yol gösterme. Nasihat, İslam’ın pratik hayata aktarılması, ahlaki prensiplerin yaşanması, insani erdemliliklerin, görgü kurallarının öğretilmesi amacıyla bilenlerin bilmeyenlere öğretmesi ve hatırlatmada bulunması amacıyla yapılan öğütlerdir. …

HUŞÛ Allah’a karşı korku ve sevgi ile boyun eğme ve bu duygu ile alçak gönüllülük ve tevazu gösterme. Nerede olunursa olunsun, Allah Teâlâ’nın her şeye muttali olduğunu azametini ve kişilerin kusurlarını bilmeyi gerekli kılar. Asıl huşû, bu bilgilerden doğar. Bunun için huşû yalnız namaza bağlı değildir. Namazda, namaz dışında, yalnızken …

İslam’da dogma anlayışı var mı? İman esasları dogma mıdır? Kitap sahipleri dogma anlayışı nasıldır? İslam’ın her çağa hitap ettiğini söylüyoruz; bunu nasıl müdellel bir şekilde anlatabiliriz? Müslüman dogmacı olabilir mi? “Dogma” mahiyeti itibarıyla “kesin bilgi ve tartışılmaz doğruyu vazeden bildirim”dir; bunu beşer zihni vazeder ve tartışılmasını yasaklar. Bir bilgi veya hüküm açık …

GAFLET NEDİR? GAFLETلغفلة ا Dünya veya âhiret hayatı için gerekli olan bir şeyin önemini kavrayamama halini ifade eden ahlâk ve tasavvuf terimi. Sözlükte “terketmek, önemsememek” anlamında masdar ve “dalgınlık, dikkatsizlik, yanılma, ihmal” mânasında isim olan gaflet kelimesi, “bir şeyin gerekliliği ortada iken bunun idrak edilememesi” (Ebü’l-Bekâ, s. 206), “nefsin kendi …

İbranicede “Allah’ın güçlü kıldığı” manasına gelen İsrail kelimesi Yakup Peygamber’in lakabıdır. Ayrıca, gece yürüyen ve “Allah’ın kulu” anlamına da gelmektedir. Hz Yakup’un (a.s) bir adı da İsrail olduğu için, Benî İsrail, Yakup’un oğulları, yani Yusuf ve kardeşleri anlamına gelmektedir. İsrail Oğulları Hz. Yakup’un (a.s) torunlarıdır ve onların soyundan gelmişlerdir. Kur’an’da işaret edildiği gibi …

TAHİYYATÜ’L-MESCİD NAMAZI Tahiyye, hürmet, selamlama, saygı gösterme; tahiyyetü’l-mescid, mescide hürmet, daha doğrusu mescidin sahibi Allah’a saygı gösterme anlamınadır. Çünkü insanın gayesi mescide yaklaşmak değil onun sahibi Allah’a yaklaşmak ve onun rızasını elde etmektedir. Bu maksatla kılınan namaza da tahiyyetü’l-mescid denir. Tahiyyetü’l-mescid namazı iki rekat olup müstehaptır. Bir cami veya mescide …

MÜCMEL-MÜBEYYEN “Sözlükte “veciz söz, özet ve kısa söz, teennî ve itidal ile hareket etmek, güzelleştirmek” gibi anlamlara gelen mücmel, fıkıh usulünde, manasında birkaç hal ve hükmü ihtiva eden, ne kastedildiği ibaresinden anlaşılamayacak derecede kapalı olan, ancak bir açıklayıcı ile anlaşılabilen nassdır. Mücmel lafız sırf içtihat ile anlaşılamayacak kadar kapalıdır; anlamak …

A‘RÂF الأعراف Araf; Cennetle cehennemi birbirinden ayıran bölgedeki surun yüksek kısmının adı. A‘râf “sur, dağ ve tepenin en yüksek kısmı” mânasındaki urfun çoğuludur. İrfan (bilmek) kökünden türediğini kabul edenler de vardır. Kur’ân-ı Kerîm’in yedinci sûresinin adı el-A‘râf’tır. Bu sûrede “el-a‘râf” ve “ashâbü’l-a‘râf” (a‘râfta bulunanlar) şeklinde geçen (bk. el-A‘râf 7/46, 48) bu …

ALAY, ALAY ETMEK Bir şeyle veya bir kişiyle eğlenmek, insanları hafife almak, tahkîr etmek, başkasının kusur ve noksanlarını söz, işaret veya yazı ile teşhîr etmek, toplumda küçük düşürme hareketleri. Alay etme duygusu insanlarda, kendini büyük görmeyle başlar; daha sonra karşısındaki insanı hiçe sayıp, ona tepeden bakmaya kadar gider. Neticede bu …

Sevban’dan (r.a) rivayet edildiğine göre Rasûlullah (asm) şöyle buyurmuştur: “Yakında milletler, yemek yiyenlerin (başkalarını) çanaklarına (sofralarına) davet ettikleri gibi, size karşı (savaşmak için) biribirlerini davet edecekler.” Birisi: “Bu o gün bizim azlığımızdan dolayı mı olacak?”dedi. Rasûlullah (asm), “Hayır, aksine siz o gün kalabalık, fakat selin önündeki çörçöp gibi zayıf olacaksınız. Allah düşmanlarınızın …

1. Makale İstikametin Ehemmiyeti Ahlâk-ı hasenenin en önemli şubelerinden biri olan istikamet; doğruluk, aşırılığın her çeşidinden, yani ifrat ve tefritten uzak durup, her işte itidal üzerine bulunmak, din ve akıl dairesinde yürümek manalarına gelir. İslâm dinine göre istikamet, Allah-ü Teâla Hazretlerinin varlık ve birliğiyle beraber esma ve sıfatlarına iman edip, O’na şerik koşmamak …

Siyer, sîret (سيرة) kelimesinin çoğuludur. “Sîret”, “سير” kökünden “فِعْلَة” vezninde türetilmiş nev’ (tür) bildiren bir mastardır. Kelime sözlükte “gitmek, yürümek, seyahat etmek” (السَّيْر معروفٌ سار يَسِير سَيْراًومَسيراً) manalarına gelir. Sevgilisine kötü bir binekle giden kişinin kendi durumunu ifade etmek için kullandığı: “نعم السير على بئس العير” (kötü bir binekle ne …