Kelimeler & Kavramlar

İSLAM HUKUKUNA GÖRE İSYAN (BAĞY/BÂĞÎ) SUÇU VE CEZASI Arş. Gör. Melikşah AYDIN ÖZET İsyan suçu (bağy) İslam hukukunda yer edinmiş suçlardan birisidir. İsyan (bağy) suçunu siyasi suç kategorisinde değerlendirmek en doğrusudur. Bu suç asıl olarak siyasal iktidarı zayıflatmayı, yıkmayı veya değiştirmeyi amaç edinirken bu amaç doğrultusunda kullanılacak olan maddi ve …

AKRABA Birbirine yakın kimseler, aralarında, nesep, süt veya evlilikten doğan bir yakınlık bulunanlar. Birbirinin soyundan gelmek veya evlilik sebebiyle eşlerden birinin kan hısımları ile diğer eş arasında meydana gelen yakınlığa akrabalık; bu durumda olan her bir kimseye de akraba denir. Akraba, hısım manasına gelen “karib” kelimesinin çoğulu olup, aslı “akriba”dır. …

Peygamber Efendimiz’e (asm) salavat okumak, Allahu Teala Hazretleri’nin bizlere bir emridir. Rabbimiz Kur’an da şöyle buyurur: “Muhakkak ki Allah ve melekleri peygambere salat ederler. Ey iman edenler, siz de ona salat edin ve selam verin”  Resul-ü Ekrem (asm)’ın da ona salavat getirmeye teşvik eden pek çok hadisleri vardır. Birisi şöyledir: …

ZINDIK (الزنديق) Âlemin kadîm olduğunu ileri süren, Allah’ı yahut Allah’ın birliğini ve âhireti inkâr ettiği halde inanmış gibi görünen kimseleri ifade eden bir terim. Pehlevî dilinde zendîk, orta dönem Farsça’sında zendîg şeklinde geçer. Kelime, milâdî III. yüzyılın sonlarından itibaren Sâsânîler’in Maniheistler’le mücadeleleri sırasında Budist, Brahmanist, yahudi ve hıristiyan gibi din mensuplarına …

VEHHÂBÎLİK (الوهّابيّة) Muhammed b. Abdülvehhâb’a (ö. 1206/1792) nisbet edilen dinî-siyasî akım. Ortaya çıkışından günümüze kadar İslâm dünyasında çok yönlü ve geniş bir etkiye sahip dinî ve siyasî bir harekettir. Adını hareketin dinî yönünün temellerini atan Muhammed b. Abdülvehhâb’a nisbetle almış, bu adlandırma akımın dışındaki dinî çevrelerde, ilmî ve siyasî sahalarda …

“Bir hadiste peygamberimiz Hz. Fatıma’ya seni ben bile kurtaramam dememiş midir? Allah mı daha merhametli yoksa peygamber mi? Peygamber Allah’ın elinden mi kurtaracak bazı cehennemlikleri? Şefaat Allahın otoritesine aykırı değil midir?” diyen birine nasıl cevap verilmeli? – Ayetel-Kürsi’de yer alan “Onun izni olmadan katında kim şefaat edebilir?” mealindeki ifadesi, bu konuda açıktır: …

VAKIF NEDİR? İSLAM’DA VAKIF İslâm hukukunda vakıf muamelesi için “Vakıf”, “Habs veya Hums” ve “Sadaka” olmak üzere üç terim kullanılmıştır. Vakf veya vakıf (va-ka-fe) kökünden arapça bir mastar olup; sözlükte; hapsetmek ve alıkoymak demektir. Kök anlamın kapsamı ederek genişlemiş ve bir malı; mülkiyetin nakli sonucunu doğuran tasarruflardan menedip, gelirini sürekli …

“Mümin, yeşil ekine benzer. Rüzgârla eğilir (fakat yıkılmaz). Rüzgâr sakinleştiğinde yine doğrulur. İşte mümin de böyledir; o da bela ve musibetler sebebiyle eğilir (fakat yıkılmaz). Kâfir ise sert ve dimdik selvi ağacına benzer ki Allah onu dilediği zaman (bir defada) söküp devirir.” Hadîs-i Şerîf (Buhârî, Tevhîd, 31) “Hem Allah’ın rızâsını …

Seküler bir yaklaşımda sosyal adalet şöyle tarif edilmiştir: “Sosyal adalet en yalın anlatımla, nimet ve külfetlerin toplumda adil bir şekilde dağıtılmasıdır. Bir başka deyişle, toplumda herkesin hakça bir paylaşım olduğu konusunda genel bir kanaatinin bulunmasıdır.” Yukarıdaki tanımlamayı tercih eden Dr. Onur Sunal’ın şu değerlendirmesi de dikkat çekicidir: “Günümüzde, 2008 yılında …

Kur’an’da söz verme, anlaşma yapma, bağlanma, mukavele yapma anlamlarında dört kelime kullanılıyor. Bunlar: Ahd/ahid (ahidleşme, söz verme), misak (sağlam söz, yemin, anlaşma), akd/akit (akdetme, anlaşma/akit yapma), biat (sözleşme, kabul etme)tir. Ahd Ne Demektir? Misak kavramının anlamdaşı olan ‘ahd’; sözlükte, bir şeyi her durumda koruyup gereğini yerine getirmek, talimat vermek, söz …

 Sözlük manası itibariyle; Allah’ın kulu demek olan Cebrail kelimesi, İbranice kökenli olup abd, yani kul ve köle anlamına gelen cebr ile ilâh ve Allah anlamına gelen îl sözcüklerinden oluşmuştur. Bazı âlimlere göre bu kelimenin anlamı; Allah’ın kudretinin sembolü demektir. Nitekim Kur’an’da bu anlama delalet etmek üzere, çok güçlü ve kuvvetli olmayı ifade eden “Şedîdü’l-kuvâ” vasfı yer almaktadır: “Onu (Kur’an’ı), güçlü ve …

Varlığı maddeden yani görünen evrenden ibaret sayan görüşe göre hayat kimyasal reaksiyonlardan, bilinç beyindeki nöron aktivitelerinden, hayal etme ve rüya görme de beyinde elektriksel aktivitelerden ibarettir. Ancak hiçbir kimyasal reaksiyonun hayat oluşturduğu görülmediği gibi, milyarlarca devresinde yoğun elektrik akımlarının yer aldığı süper elektronik beyinler dâhil hiçbir elektrik akımının da hiçbir …

AHLAK: İnsanda yerleşmiş huylar. Hulkun çokluk şeklidir. [HULK (Hulûk): Huy. Allah’ım hâlkımı (yaratılışımı) güzel yaptığın gibi hulkumu da güzel eyle. (Hadis-i şerif-Berika) Huluk-ı Azim: Kur’an-ı kerimin bildirdiği ve Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem sahib olduğu güzel huylar. Allahü teala Kur’an-ı kerimde Muhammed aleyhisselama hitaben buyurdu ki: Sen huluk-ı azim üzeresin. …

İSLAM TERMİNOLOJİSİNDE TAKVA KAVRAMI Mehmet DERİ’nin makalesi Kur’an-ı Kerim’de üzerinde önemle durulan kavramların başında takva kavramı gelmektedir. Takva, Kur’an’da 258 defa kullanılmıştır. Takva; “vikaye” kökünden türemiş olup sözlükte bir şeyi muhafaza etmek, korunmak, sakınmak, himaye etmek, bir şeyi ıslah edip düzene koymak gibi anlamlara gelir. Takva sahibi kimseye “muttaki” denir. …

Hz. Peygamber’in Hadislerinde İffet Kavramı Prof. Dr. Zekeriya Güler’in makalesi İmanın şubelerinden biri olan hayâ iffetten doğar. Hayâ, “çirkin şeylerden kaçınmaya sevk eden ve hak sahibinin hakkı konusunda taksirden, yani her türlü hukuk ihlalinden meneden ahlaki bir tavır” olarak nitelenir.  İslam ahlak sisteminin temel bir terimi olarak iffet, nefsin haramdan …