ÇOCUKLARDA OKUL KORKUSU (Fobisi)

Çocuğun yetiştirilme tarzı, anne-baba davranışları okul fobisinin ortaya çıkmasında etkilidir. Anne babanın en önemli vazifesi çocuğu hayata hazırlamaktır. Bu hususta çocuğun okula ve geleceğe psikolojik olarak hazırlanmasına dikkat edilmesi gerekiyor. Çocuk, kreşe (gündüz bakım), okul öncesi ve ilköğretim eğitimine başladığında iyi yönlendirilip motive edilmezse istenmeyen iletişim problemleri, psikolojik rahatsızlıklar (kaygı ve stres) oluşabiliyor.

Çocuklarda okul fobisi, kreş eğitiminden, ilköğretime, ortaöğretimden yükseköğretime kadar eğitimin her aşamasında görülebilir. Problem yaşa, sınıf seviyesine, bulunulan ortam ve çevresine göre değişebilmektedir. Okul korkusu (fobisi), 4-8 yaş aralığında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.

Aile içi problemler, anneden ayrılma korkusu, başka mahalleye evin taşınması, çevre ve ortam değişikliği, ailede birisinin vefatı, kardeşler tarafından küçük düşürülme korkusu, çocuğa okul hakkında bilgi verilmemesi, okulda sınıfı çok kalabalık olması, öğretmenin sert mizaçlı olması çocuklarda okul fobisini artırmaktadır.

Çocuk, kendi yokluğunda ailesine bir şey olmasından ya da kendisini terk edip gideceklerinden veya anne ve babasının yokluğunda kendisine bir şey olacağından korkarr. Bu tür çocuklar aşırı kaygılı, uyumlu, aşırı onay bekleyen çocuklardır.

Çocuklarda okul fobisi özellikle sabahları ve okul saatle­rinde ortaya çıkar ve yoğunlaşır. Bu tabloyu iyi değerlendi­remeyen anne-baba ve öğretmenler, hatalı davranışlarıyla ço­cuğun korkusunu pekiştirebilirler.

Çocuğun okula başlama noktasında neden okula gitmesi gerektiği, belli bir süre nasıl bir ortamda ve kimlerle kalacağı, günü nasıl değerlendireceği anlatılmalıdır. Olumsuz istenmeyen kaygılandıran konuşmalardan kaçınılmalıdır. Okul korkusu (fobisi), öğrencinin eğitim ve sosyalleşme durumunu olumsuz etkileyeceğinden, akademik ve sosyal gelişmeyi de ciddi biçimde etkileyecektir.  Anne-baba ve kardeşleriçocuğun yanında olduğunu göstermesilidir. Okulda nelere yapmak istediği, okulda günün değerlendirmesi konularında olumlu duygular yaşaması sağlanmalıdır.

Çocukla beraber okul alışverişine gitme, okul kıyafetleri, renkli kalemler, ayakkabı alma, öğrencinin okula motivasyonu “Ben okula gideceğim” psikolojisi açısından önemlidir.  Çocuğa, sosyalleşme sürecinde herkesin bu aşamalarda geçtiğini paylaşmalı, okula gitmenin insanı değerli kılan davranış olduğunu özendirmeli, okumaya teşvik edilmelidir.

Öncelikli olarak özel bir okul ve ortam tercihi yoksa eve yakın olan tercih edilmelidir. Çocuğa yeni arkadaşlarla tanışacağı, kendisinin öğretmeni olacağı, farklı değişik oyuncakların olduğu, resimler yapacağı, sınıf arkadaşları ile beraber yemek yiyeceği, saklambaç vb. oyunların oynanacağı, okuma ve yazmayı öğreneceğini, okulu tanıma noktasında anne-babanın kendisine eşlik edeceğini anlatılmalıdır.

Okula gideceği zaman normal davranın, uğurlama evde ve okulda kısa tutulmalıdır. Okula başlarken önce okula beraber gidilmeli, okul idarecisi ve sınıf öğretmeni tanıştırılmalı, çocuğun okuyacağı sınıf gösterilmeli, mümkünse biraz vakit geçirilmeli, okulun lavabosu, kantini, bahçesi tanıtılmalı aidiyet duygusu sağlanmalıdır. Okulda yeterince kalındıktan sonra eve dönülmelidir. Bu süreçte özellikle alışma aşamasına ebeveynler çocuğa eşlik etmelidir. Ziyaret sonrası ne düşündüğü şeklinde konuşması sağlanmalıdır.

Çocuk okula gitmesi durumunda verilen tepki veya çocuğun okulun bahçesinde, evde ayrılmak istememe, okula gitmeyi reddetme, ağlama, kendini yere atma, karın ağrısı, kusma, rüya ve kâbus görme, uykuda diş gıcırdatma, tikler, durumunda çocuğun duygularını paylaşması sağlamalı, çocuğun sorduğu sorulara net cevap verilmeli, belli bir süre rahatlamasını bekledikten sonra bir şekilde çocuğun okul bahçesinde dahi okula gidip dönülmelidir.

“Çocuğunuzla Okul Korkusu Hakkında Konuşun.”

Okula gitme vakti dışında okul korkusu hakkında konuşmakta faydalı olacaktır. Bu durumun birçok çocuk tarafından yaşanabildiğini ve zaman için kendisini mutlaka daha iyi hissedeceğini anlatın. Çocuğunuzu tam olarak neyin mutsuz ettiğini öğrenmeye çalışın. Çocuğunuza, olabilecek en kötü şeyin ne olabileceğini sorun. Duygularını rahat bir şekilde ifade etmesi sağlayın.

Okul korkusu (fobisi), anne-baba ve öğretmen tepkileri, çocuğun olumsuz yargıları tespit edilip çözüm üretilmelidir. Anne-babanın iletişim problemi, ebeveynlerin ayrılması, kardeş sayısı, temel ihtiyaçların karşılanıp karşılanmaması, yetiştirilme tarzı, şiddet, olumsuz istenmeyen olaylar durumu etkilemektedir.

Okul korkusu ilerleyen yaşlarda şiddet, saldırganlık, akademik başarıda düşme, kendine güvensizlik, girişimci olamama davranış problemleri gösterebilmektedir.

Uzmana ne zaman gitmeli, kimden destek alınmalı

Davranışçı yaklaşımlarda çözüm alınamadığında, okul korkusu olan çocuğun mutlaka bir uzmana gösterilmesi ve onun önerileri doğrultusunda hareket edilmesi gerekmektedir. Problem çözümünde ev, aile ve okul üçlü olarak değerlendirilmelidir.

Okul korkusu fobisi 1-2 hafta psikosomatik yakınmalar devam ettiğinde önce psikolog, pedagog, psikolojik danışmandan destek alınmalı. Okul korkusunu yenmesi için önce davranışçı yaklaşımlar denenir. Anne baba, çocukla beraber sınıfa gider, biraz eşlik ettikten sonra koridora çıkar, teneffüslerde orada olduğunu gösterir, diğer gün veya haftalar koridordan çocuğu bırakır orada olduğu hissini verir, bir süre sonra okulun bahçesinden, okulun dışa kapsından ebeveyn kendini sistematik olarak yönlendirir.

Gerektiğinde çocuk ergen ve yetişkin psikiyatri uzmanına gidilerek ilaç tedavisi alınabilinir. Okuldan geldiğinde günün değerlendirmesi alınmalıdır. Okula devam etmesi noktasında süreklilik sağlamalıdır