KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
Sürekli kullandığımız bir kelime estet, estetik, estetik zevk, estetizm; bu kelimeleri Sadık Kemal Tural hocamız, Muhtar Tevfikoğlu ve Tanpınar’ın Yahya Kemal kitabındaki estetik kelimelerinin ne manaya geldiğini anlatmaya çalıştık. Kelimeler gerçek kazanımlardır, yerinde kullanılan kelimeler büyük bir değer aksi ise cehalettir. Estetik entelektüellerin kullandığı bir kelimedir.
Bir şiir bedii tefekkür unsurlarının en uygun bir tarzda tertipleşip ahenkte bütünleşmesinden sonra sağlam bir mısra meydana gelecektir. S K Tural, Yahya Kemal 68
Mükemmel bir planla en küçük birimden en büyük bölümüne kadar bütün eseri saran olağanüstü bir denge ve uyum sağlanmıştır. Muhtar Tevfikoğlu, Yahya Kemal 67
Tanpınar, Yahya Kemal kitabında estetik ve estetizm kelimelerini kullanır. Bazan hayatı kavrayış şeklinde hayata bakış açısı şeklinde ifade eder.Haşim’in anlatırken böyledir. “Bir çeşit nihilizme kadar giden garip bir estetizmde bütün meseleleri hatta en ıztıraplı şekilde aktüel olanlarını inkar ederek sadece ihsaslarıyla hatta fantezisiyle yaşayan şaire” Tanpınar, Yahya Kemal, s 34
Bu cümlede estetik tamamen farklı bir anlamdadır. ”Yahya Kemal mücerred ve muğlak nazariyelerden, sanat alemlerinde bir vakitler o kadar hor görülen manasıyla estetik ve felsefi spekülasyonlardan hoşlanan bir adam değildi. Tanpınar, Yahya Kemal 44
Bu cümlede yine estetik kendi anladığı bir değerlendirmedir. “Ezan, Itri’nin Tekbir’i, Bayram sabahlarının ve iftar vakitlerinin ruhani şiiri, Üsküdar’ın ışıklarında bulduğu çocukluk sabahları sanki evin içindekilerini uykunun gurbetinden döner dönmez kucaklar gibi, bütün o ışıkların altında giyinen, düşünen ve günün ağır kaderine hazırlanan insanları şefkatle kucaklar, hülasa saatlerimizi ve ruh manzaralarımızı yapan ve ölülerimizle olduğu kadar yaşayan kalabalığımızla birleştiren büyük bir unsur Koca Mustafa Paşa, Süleymaniyede Bayram Sabahı, Atik Valide ve Üsküdar Peyzajları, Ezan-ı Muhammedi bize hep dini, bu ictimai, biraz da estetik yüzüyle veren manzumelerdir.” Tapnıyar, Yahya Kemal 51
Burada estetik yönüyle diyor ama nedir estetik yön, yine kendine malum umuma kapalı.
Bu destanın başlangıcı ile bitişi arasındaki (Selimname) zamanda yazılan Ezan-ı Muhammedi gazelinde biz bu din anlayışının estetik ve epik planları aynıyla muhafaza ettiğini görürüz. Tanpınar, Yahya Kemal 56
Estetik ve epik plan ne demek, bir müşahhas elle tutulur izahı yapılsaydı bizim nesiller için faydalı olurdu.
Charles Maurras’a gelince, Moreas’ın estetik anlayışının bir nevi yayıcısı olan bu muharrir bilindiği gibi Fransız milliyetçiliğini, Yunan ve Hristiyan ve Roma’nın devamı addediyor. Tanpınar, Yahya Kemal 58
Bu cümlede Moreas’ın estetik anlayışı nazara verilmiş nedir bu Moreas’ın estetik anlayışı, bizim Fransız tesirinde ismi çok geçen bu şahsın estetik anlayışı verilseydi, biz de bizimkileri etkileyen bu bahsi ve estetiği daha iyi anlardık. Tanpınar bizim nesillere göre konuşuyor mu? Muhatap Türk edebiyat çevresi ama, buradaki muhatap çok farklı değil mi?
Bütünüyle almaktan kendimi zor tuttuğum bu konuşmada Haşim’in bütün fantezisi ve yalnız cins sanatkarlarda görülen sarih realite duygusu adeta el ele yürür. Haşim Servet-i Fünun’u tenkid arzusuyla bilhassa Cenap ve Halit Ziya’yı tabii biraz da daha evvelkilerden Hamid ve Namık Kemal’i meselelerin üstesinden atlayıp geçerken iki alemin estetiğini verir. Tanpınar, Yahya Kemal 122
Burada Haşim’in verdiği iki alemin estetiği nedir, onun bazı ipuçlarını verse daha yerinde bir yorum olurdu. Bu anlatımlarda estetik farklı boyutları ve kapasiteleri olan bir kelimedir.
Eski şiirin kabahati tekrar edelim dildeki kararsızlıktı, ayrıca kendi estetiğinin fazla emrindeydi. Tanpınar, Yahya Kemal 128 Eski şiirin kendi estetiğinin de bir izahı olmalıydı.
Bir Beyit
Hayalinden bakar puşide-i evrak olan havza
O şuh ağlar bugün kasr-ı şerefabade gelince
Beytin yapılışı ve estetik nizam ayrıdır. Tanpınar, Yahya Kemal 158 Estetik nizam ne demek
Tanpınar Poe’nun riyazi denebilecek tesirlerin peşinde bir estetiği, bir şiir sanatını kurmaya çalışıyordu. Tanpınar, Yahya Kemal 192 Riyazi tesirlerin peşinde sir estetik, ne demek.
Tanpınar kendine malum bir sarahatla konuşur.
Himmet UÇ
- On Dokuzuncu Söz Üzerine - 26 Eylül 2023
- Bir Gece Şiiri - 22 Eylül 2023
- Bülbül Şiiri / Mehmet Akif ERSOY - 11 Eylül 2023
- Hizmet Rehberinden – 2 - 3 Eylül 2023
- Malazgirt Savaşı ve Türk – Kürt Kardeşliği - 26 Ağustos 2023
- Hizmet Rehberinden - 24 Ağustos 2023
- Hikmet-i Amme, Umumî Hikmet - 17 Ağustos 2023
- Güzellik ve Peygamber - 13 Ağustos 2023
- Güzel ve Estetik Yorumlar - 11 Ağustos 2023
- Bakmak, Görmek ve Göstermek - 9 Ağustos 2023
