Halk veya Kocakarı Takvimini Bilir misiniz?

Eski zamanlarda dedelerimiz büyükannelerimiz hava durumunu, tahmin raporlarını şimdiki gibi televizyonlardan, meteoroloji haberlerinden değil asırların tecrübesiyle halk takvimine (Kocakarı takvimi) göre  yaparlardı. Asırlık tecrübelerle  hava tahmin raporlarına göre  yani halk takvimine göre işe koyulduklarını, yolculuğa çıktıklarını öğrenince bu sayılı ve belli günlerin önemini daha da iyi anlıyoruz.

Dedelerimiz veya Büyükannelerimiz çiftçi takvimi diye adlandırdıkları, diğer adı kocakarı takvimide denilen  bu takvime  göre baharın geldiğini, ağaç dikim zamanını, havanın,suyun toprağın ne zaman ısınacağını cemrelerin ne zaman düşeceğini  hesaplarlardı. Çiftçiler bu takvime göre  çalışırlardı ekim, dikim ve hasat işlerini bu takvime göre yaparlardı.

İşte meteorolojik hadiselerin tecrübelerle sabit olduğu, yüzyıllardır halk kültüründeki adlarıyla bu bilgiler:

Halk nazarında sene ikiye ayrılır:

Yaz (Hızır): 186 gün 
Kış( Kasım):179 gün

Yaz ayları, Mayısın 6’sına rastlayan Hıdırellezden; Kış ayları ise Kasımdan başlar.

Havanın çok sert olduğu belirli günlerde, yola çıkanlar için şöyle denmiştir: 
“Belli günde yolda eyyam olsa, imansız gider.” 
O havada tedbirsiz olup ölenin imansız gideceği belirtilmiş. Halkın kültür ve irfanında, önemli bir tedbir ve hakikat mübalağa ile bu biçimde anlatılmış.

İşte halkın takvimi:

Kara kış kara gider, (kar yağmaz, tabiat “kara” renktedir.)
Zemheri ara gider, (zemheri arada bir olur.)
Gucik (gücük/şubat) az, Mart, yaz… 

Kırk zemheri, (Kırk gün çok soğuk)

Kırk da zemheri, ( Bir kırk gün de soğuğun etkisi sürer.)
Gözle bahari…Yani toplam 80 günlük kara kıştan sonra bahar gelir.

Sayılı Günler

KASIM

6 Kasım Kuş göçü fırtınası

9 Kasım Çiy inmesi
12 Kasım Pastırma veya Tanburoğlu yazı: Kasımdaki sıcak günler.

ARALIK

1 Aralık Soğuklar başlar

19 Aralık Zemheri’nin başlangıcı: “Zemherinin Genci” de denir. 
Genç insanın deli dolu olması gibi kışın da en deli soğuklarının başlangıcıdır.
20 Aralık Şebiyeldanın (en uzun gecelerin) başlangıcı
26 Aralık Şebiyeldânın (en uzun gecelerin sonu)

OCAK

9 Ocak Zemheri fırtınası

27 Ocak Kışın şiddetli zamanı
Ocak kapıları cızılatır, 
Kadınları ağlatır.
30 Ocak Zemheri’nin (kara kışın) sonu

ŞUBAT

6 Şubat Deligucük soğukları: Sert soğuklar, 

Gucük: Küçük: şubatın kısa, soğukların az olduğunu ifade eder. Şubat soğuğu, yöreden yöreye küçük, gucük, gucik veya cücük soğukları olarak da adlandırılır.
15 Şubat Kasım yüz (100), gerisi (dere tepe) düz! 
(Yani bu tarihten sonra şiddetli soğukların pek görülmeyeceğini ifade eder. Artık düzlüğe çıkılmıştır.
20 Şubat Birinci Cemre: Havaya
23 Şubat Fırtına (3 gün)
27 Şubat İkinci Cemre: Suya
28 Şubat Leylek soğukları:
Fırtınalı bir hava yaşanır.

MART

Korkma martın kışından, kork abrilin beşinden!

Leyleğin Karı: Martın ilk haftası, soğukların kırılması; kar yağar, havalar yumuşar.
6 Mart Üçüncü Cemre: Toprağa
“Leylek 8’e gelmez 9’a kalmaz: Yani Leylekler, Mart’ın 8’ini 9’una bağlayan gece gelir.
11 Mart Kocakarı soğuğunun başlangıcı: 
(Berdelâcuz) Kocamış, ihtiyarlamış kış anlamında “kocakarı” sözü kullanılmıştır. 
Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.
18 Mart Berdelacûz’un (Kocakarı soğuğunun) sonu
21 Mart Nevruz / Navruz

NİSAN

5 Nisan Abrilin beşi: (Kork Aprilin beşinden, öküzü ayırır eşinden)

Halk Takvimi Pek Şaşmaz!