KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
HAŞYET
Korku anlamına gelen ve Kur’an-ı Kerim’de birçok ayette geçen “Havf” ile eşanlamlı bir kelime.
Eşanlamlı olmalarına karşılık, literatürde havf daha çok maddi olan, gözle görülür sebeplerden kaynaklanan korkuyu; haşyet ise saygıdan doğan, ümide yönelik, yüceltmeyle birlikte bulunan bir korku duyma durumunu anlatmak için kullanıla gelmiştir. Havf, dünyevi bir korku; haşyet uhrevi ve ilahi bir korku anlamını yüklenir olmuştur. Bu anlam yüklemesinin “gönül alçaklığı, boyun eğme, itaat” biçiminde duyulan duyguyu anlatmak için Arapça’da kullanılan ve haşyet kelimesiyle ise gerek kök, gerek mana bakımından aralarında hiçbir bağ bulunmayan huşu’ ile haşyet arasındaki ses benzerliğinden kaynaklanmaktadır.
Kur’an-ı Kerim, haşyet ve havf kelimelerini, birçok ayetlerde birbirleriyle eş anlamlı olarak almıştır. Kur’an’da Allah’tan korkmanın gereği vurgulanırken, haşyet sözcüğü kadar havf kelimesi de kullanılmış; insana ait bir endişenin anlatımında ise kimi yerde havf denirken, kimi yerde haşyet denilmiştir.
“Ama, kim Rabbının azametinden korkup, kendi nefsinin hevasından alıkoymuşsa…” (en-Nâziat, 79/40) anlamına gelen ayet-i kerimedeki korkuyu karşılamak için haşyet sözcüğü daha uygun gibi göründüğü halde, Kur’an-ı Kerim havf kelimesini kullanmıştı. “İnsan onlara, ‘düşmanlarınız size karşı bir ordu topladılar, onlardan korkun dediler,’ bu, onların imanını arttırdı da Allah bize yeter, O ne güzel Vekildir’ karşılığını verdiler” (Âl-i İmran, 3/173) anlamındaki ayette geçen korkunun ise, havf sözcüğü ile anlatılması beklenirken, Kur’an-ı Kerim burada da haşyet kelimesini kullanmıştır. “arkasında zayıf zürriyet bırakmış olmak korkusu” (en-Nisa, 4/9); “Ticarette kesat korkusu” (et-Tevbe, 9/24); “hazinelerin tükenme korkusu” (el-İsra,17/100). gibi dünyevi korkuları da Kur’an-ı Kerim hep haşyet kelimesi ile ifade etmiştir. “Onlara savaş farz kılındığında, içlerinde bir takımı hemen, insanlardan Allah’tan korkar gibi, hatta daha çok korkar ve Rabbımız, bize savaşı niçin farz kıldın; bizi yakın bir zamana kadar erteleyemez miydin?’ derler” (en-Nisa, 4/77) anlamındaki ayette ise, hem insanlardan olan korku, hem Allah’tan korku hem de insanlardan Allah’tan daha çok korkulmakta olduğunu anlatan kelime olarak hep “haşyet” kelimesinin kullanılması, literatürdeki havf ve haşyet farklılaştırmasının zanni olduğunu açık bir biçimde gösterir. Nitekim, “Arkalarında zayıf zürriyet bırakmalarından korku duyanlar, haksızlık yapmaktan Allah’tan sakınarak dürüst söz söylesinler” (en-Nisa, 4/9) anlamındaki ayet-i kerimede dünyevi olan ilk korku haşyet’le kökdeş bir kelime olduğu halde, Allah’tan korkma olayı için havf kelimesi kullanılmıştır.
Hz. Peygamber (s.a.s)’in ancak Allah’tan ve Kıyamet’ten korkanların uyanmasını sağlayabileceği (Yasin: 36/11 ve Naziat: 79/45); Kitab’ın Allah’tan korkanlara öğüt olarak indirildiği ve Allah’tan korkanların öğüt alacakları haber verilerek, haşyet ile iman arasındaki bağ belirtilerek açıklanır (Taha: 20/3 ve A’la: 87/10). Mü’minlerin Rablerinden korku duydukları (er-Ra’d,13/21); Bu haşyetle iman gereği titrenmekte olduğu bildirilir (el-Enbiya 21/25 ve Mü’minun: 23/57). Üstelik bu görülmeyen bir Rab’dan olan korkudur ve korkuyu, ancak, bilgi sahiplerinin duyabilecekleri haber verilmiştir (el-Enbiya, 21/49, Fatır, 35/18, Kaf, 50/33). Haşyet duymamak ise, ancak, kalbi hasta olanlar için söz konusudur (el-Maide: 5/52). Allah’ın hükümlerini uygulamadan insanlardan korkmayıp uygulamama halinde başa gelecek felaketlerden dolayı Allah’tan korkulması gerektiği de açıkça “Haşyet” olarak ifade edilmiştir (el-Maide 5/44).
Haşyet ve Allah’a ve Ahiret’e iman, namaz ve zekat ile birlikte (et-Tevbe; 9/18). Allah’a ve Peygamber’e itaatin yanı başında anılabilecek ölçüde önemli bir tutumdur (en-Nur, 24/52) Bunu yaşayabilen iyilikte yarışıp, öne geçenler (el-Mü’minun, 23/23) ve Cennet’e kavuşacaklar bunlardır (el-Beyyine: 23/8) Kitab, bunları ürpertir (ez-Zümer, 39/23); onlar insanlardan değil, Allah’tan korkmanın uygunluğunun (el-Ahzab: 33/37) ve gerekliliğin (el-Maide: 5/3) idraki içinde bulunmakla, tebfiğ sırasında insanlardan çekinmezler (el-Ahzab, 33/39).
Haşyet, yalnızca insanların duyageldiği bir korku değildir. Taşlar, Allah korkusundan yuvarlanır (el- Bakara; 2/74) ve dağlar, insanları ürperten Kur’an-ı Kerim’in kendilerine inmesi halinde Allah korkusuyla baş eğerek parça parça olma istidadındadır (el-Haşr; 59/21).
Allah’tan korkmak için zorlanmaya veya korkunç bir şeyle tehdide de ihtiyaç yoktur. Yumuşak söz de “ona (Fir’avn’e) yumuşak söz söyleyin, belki öğüt dinler veya korkar” (et-Taha: 20/44) anlamındaki ayette belirtildiği üzere, haşyet uyandırmağa yetebilir.
Zübeyr YETİK
- Mehmet Nuri BİNGÖL”ün Edebî Yolculuğu - 30 Ağustos 2024
- Risale-i Nur’da ve Hatıralarda Kurban Bayramı - 15 Haziran 2024
- Ramazan’dan Sonra - 24 Nisan 2024
- Ramazan Bayramı ve Peygamber Efendimizin Bayramı - 9 Nisan 2024
- Kadir Gecesi ile İlgili Yazılar - 5 Nisan 2024
- Saatler ve Manzaralar / Yahya Kemal BEYATLI - 30 Mart 2024
- Peygamberimizin (asm) İtikâfı - 29 Mart 2024
- Aydınların Dilinden Bediüzzaman Said Nursî / Vefatının 64. Sene-i Devriyesi Hatırasına (video).. - 25 Mart 2024
- Sükûtun Zarâfeti / İmam Süyutî - 23 Mart 2024
- “Oruç, Bıçağa Gerek Duyulmayan Bir Ameliyattır.” - 20 Mart 2024
