HAYÂTÎ, Hamdî-i Kadîm (d.?/?-ö.?/?)
divan şairi
Tezkirelerde Hamdî-i Kadîm olarak zikredilen ve Hayâtî mahlasını da kullanan şair Kastamonu merkez veya Küre kazası yakınlarında bir yerdendir. Kaynaklarda Fâtih Sultân Mehmed’in
saltanatının sonlarında vefat ettiği belirtilmiştir. Bu bilgiye göre 1481 yılından az önce ölmüş olmalıdır.
Latîfî’nin, atalarından biri olmasıyla övündüğü Hamdî, fakih, bilgin ve dindar biridir. Çağdaşı şairlerden Ahmedî ve Atâyî’nin arkadaşıdır. Farsça şiirler de yazmış, çok sayıda kaside ve gazelini mürettep Dîvân’ında toplamıştır. Ancak Dîvân’ı bugün elimizde yoktur. Zamanında şiirleri beğenilerek okunmuş, sonra unutulmuştur.
Latîfî Tezkiresi’nde ve Künhü’l-Ahbâr’da “Hamdullâh Hamdî nasıl mesnevî tarzında tanınmış ise Hamdî de gazelleriyle ünlüdür” denmektedir. Yine Latîfî’ye göre o dönem şairlerinin şiirlerinde çok fazla letafet ve renk yoktur. Fakat Hamdî-i Kadîm’in şiirleri, muasırlarından Haffî, Saffî hatta Sâfî ve Safâyî’ninkilerden daha güzeldir. Paranın gücü konusunda yazdığı, eserlerinden örnekler arasına aldığımız bir kıt’asını Latîfî tanzir etmiştir (Canım 2000: 232-233; İsen 1994: 134).
Eserlerinden Örnekler
Kıt’a
Bagruna bas yüri yürek yagıdur
Kuvvet-i kalb ü kût-ı cân akça
Nice hûrı azîz-i vakt eyler
Ol azîz-i cihân olan akça
Niceler terk-i ser idüp yolına
İtdirür nice şahsa kan akça
Nice muhtâc ise suya mâhî
Âdeme şöyledür revân akça
Didiler akça rûh-ı sânîdür
Hey ne sânî ki ayn-ı cân akça
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 233.
Matla’
Sînemi tîg-i gam ile şerha şerha yarayın
Yârelerle yâra hâlüm şerh ideyin varayın
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 233.
Matla’
Pertevinden yüzüne kimse nigâh eyleyimez
Nazara ol eseri mihr ile mâh eyleyimez
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 233.
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.
İpekten, Haluk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1999). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Akçağ Yay.
Kılıç, Filiz (2010). Klasik Türk Edebiyatının Peşinden. Ankara: Grafiker Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.
Şemseddîn Sâmî (1996). Kâmûsü’l-A’lâm. C. 3. İstanbul: Kaşgar Neşriyat.
Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî – Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. hzl. C. Kurnaz; M. Tatcı. Ankara: Bizim Büro Yay.
PROF. DR. FİLİZ KILIÇ