KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
Öncelikle;
Cuma günü hatibin dikkatle dinlenmesini, “hatip minbere çıktığı andan namaz bitinceye kadar” bir bütün olarak değerlendiren Hanefiler, namazda haram olan her şeyin hutbede de haram olduğunu esas alarak; cemaatin konuşmayıp susması, selam alıp vermemesi, nafile namaz kılmaması gerektiğini, ancak hutbede dua edilirse veya Hz. Peygamber’in ismi zikredilirse gizlice salâtü selam okunabileceğini ve hatibin duasına yine gizlice kendi işitebileceği bir sesle ‘âmîn’ denebileceğini söylemektedirler. (Alâuddin İbn Abidin, el-Hediyyetü’l-Alâiyye, 155-156).
Bu nedenle yapılan duaya kendi işitebileceği tarzda “amin” demekte sakınca yoktur. (Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım)
***
Cuma namazında hutbeye yetişemeyen kimsenin namazı geçerli midir?
Cuma namazında hutbe, namazın sahih olmasının şartlarından biridir. Hutbe okunmadan kılınan bir cuma namazı sahih değildir. Bu nedenle hutbe okunurken en az bir erkeğin hazır bulunması gerekir. Ancak cuma kılabilmek için hutbeye yetişmek ve dinlemek şart değildir. “Buna göre, mazeretine binaen okunan hutbeye yetişemeyen veya hutbeyi duymayan kişinin kıldığı cuma namazı sahih olur.” Hutbeyi dinlemeye yetişemeyen kimse, cuma namazının ikinci rekâtına bile yetişse, imam selam verdikten sonra ayağa kalkıp bir rekât daha kılarak cuma namazını tamamlar (İbnü’l-Hümâm, Feth, II, 63).
Kaynak: Diyanet
***
Cuma hutbesi okunurken namaz kılınır mı?
Cuma vakti hatip hutbedeyken mescide giren kimse, Hanefî ve Malikî mezhebine göre, tahiyyetü’l-mescid namazını dahi kılamaz, Şafii ve Hanbeli mezhebine göre, hafif bir şekilde iki rekat tahiyyetü’l-mescid namazını kılabilir.
Bu nedenle Hanefi ve Malikilere göre, imam hutbeye çıktıktan sonra namaza durulmaz. Bir kimse Cuma namazı için camiye girdiğinde imam hutbede ise önce hutbeyi dinler, kılamadığı cuma namazının ilk sünnetini ise cuma namazının farzından hemen sonra veya son sünnetinden sonra kılar.
Hutbe okunurken cemâat başka bir şeyle meşgul olmayıp yalnız hutbeyi dinleyecektir. Hutbe anında söz söylemek veya söyleyene sus demek yahut namaz kılmak tahrimen mekruhtur. Hutbede hazır bulunanların iki tarafa bakmaları da mekruhtur (el-Fetâvâ’l Hindiyye, Beyrut, 1400,1,146, 147).
Hatip henüz hutbeye başlamadan cemaatten biri nafile kılmaya başlar da bu esnada hatip hutbeyi okursa, başladığı nafileyi secde ile bağlamamışsa, olduğu yerde keser. Secde ile bağlamışsa iki rek’at olarak kılıp hemen selâm verir. (El-Kınye / Eburrecâ.)
Ancak bazı kimseler o gün sabah namazını kılmamışlar ise bunun kazasını kılmaktadırlar.
Cuma namazını kılmaya hazırlanırken, tertip sahibi sayılan bir kimse sabah namazını kılmadığını hatırlarsa ne yapar?
İmam Ebû Hanîfe ve imam Ebû Yusuf’a göre, cuma namazına başlamaz, önce kazaya kalan sabah, namazını kılar. Bu durumda cumaya yetişmeyecek olursa, onun yerine öğle namazını kılar. İmam Muhammed’e göre, cuma namazına yetişeceğini kestirirse, önce sabah namazını kaza eder, değilse, kazayı bırakıp cuma namazını kılar. (Siracül-vehhac / Helvani; Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal Kitabevi: 1/414)
***
Cuma günü hutbeden önce, iç ezan okunurken sünnete durmak mekruh mudur?
Cuma vakti hatip hutbeye başladıktan sonra mescide giren kimse, Hanefî ve Malikî mezhebine göre, tahiyyetü’l-mescid namazını dahi kılamaz; Şafii ve Hanbeli mezhebine göre, hafif bir şekilde kısa tutarak iki rekat tahiyyetü’l-mescid namazını kılabilir.
Bu nedenle Hanefi ve Malikilere göre, imam hutbeye başladıktan sonra namaza durulmaz. Bir kimse cuma namazı için camiye girdiğinde imam hutbeye başlamışsa önce hutbeyi dinler, kılamadığı cuma namazının ilk sünnetini ise cuma namazının farzından hemen sonra veya son sünnetinden sonra kılar.
Demek ki, hutbeden maksat, imamın minbere çıkması değil, onun hutbe okumaya başlamasıdır. Bu açıdan iç ezan okunurken namaz kılınması mekruh olmaz.
Hatip henüz hutbeye başlamadan cemaatten biri nafile kılmaya başlar da bu esnada hatip hutbeyi okursa, başladığı nafileyi secde ile bağlamamışsa, olduğu yerde keser. Secde ile bağlamışsa iki rek’at olarak kılıp hemen selâm verir. (El-Kınye / Eburrecâ) Kılamadığı veya başlayıp da bitiremediği sünneti de cumanın farzından sonra kılar.
Ancak bazı kimseler o gün sabah namazını kılmamışlar ise bunun kazasını kılmaktadırlar.
Hutbe okunurken cemâat başka bir şeyle meşgul olmayıp yalnız hutbeyi dinleyecektir. Hutbe anında söz söylemek veya söyleyene sus demek yahut namaz kılmak tahrimen mekruhtur. Hutbede hazır bulunanların iki tarafa bakmaları da mekruhtur (el-Fetâvâ’l Hindiyye, Beyrut, 1400,1,146, 147).
Hanefi mezhebinin görüşünün delili şu hadistir:
Ebû Hureyre (ra), Peygamberimiz (asm)’in şöyle dediğini haber vermiştir:
“Cuma günü imam hutbe okurken arkadaşına ‘Sus!..’ dersen lağvde (yani faydasız bir iş) bulunmuş olursun.” (Buhârî, Cuma 36; Müslim, Cuma 11-12)
Şafii ve Hanbelîler ise şu hadisleri delil getirerek hutbe okunurken bile olsa iki rekâtlık nafile namaz (tahiyyetü’l-mescid namazı) kılınabileceğini söylemişlerdir:
Câbir b. Abdillah (ra) dedi ki:
“Resulullah aleyhissalatü vesselam cuma günü hutbe okurken bir adam geldi. Ona; “Namaz kıldın mı?” dedi. O da “Hayır.” dedi. Dedi ki, “Kalk iki rekât kıl.” (Buhârî, Cuma, 33; Müslim, Cuma, 54-58)
Hz. Câbir’den gelen bir başka rivayet ise şöyledir:
“Sizden biri, cuma günü imam (hutbeye) çıkmışken gelirse iki rekât namaz kılsın.” (Müslim, Cuma, 57)
Sorularla İslamiyet
- Mevlid Kandili Hakkında - 14 Eylül 2024
- Mi’rac Gecesi Hakkında Yazılar, Bilgiler - 6 Şubat 2024
- Abdest İçin Uygun Bir Yer Bulamayan Kadın Teyemmüm Ederek Namazını Kılabilir mi? - 9 Ağustos 2023
- Kurban Kanını Başa/Alına, Arabaya, Eve Sürmek Doğru mudur? - 27 Haziran 2023
- Terviye ve Arefe Günü Yapılabilecek İbadetler Dualar; Sorularla Kurban İbadeti - 25 Haziran 2023
- Kurban ve Kurban Bayramı - 23 Haziran 2023
- Büyük Fırsat: Zilhicce’nin İlk On Günü; Leyali-i Aşere - 17 Haziran 2023
- Bi-iznillah (Allah’ın izniyle) Demek Şirk mi? - 1 Haziran 2023
- Rüşd ve Rüşd Yaşı - 6 Mayıs 2023
- Şevval Orucu Hakkında - 21 Nisan 2023
