KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
Muhammed b. Hamid et-Tirmizî (ks), tefekkürün çeşitlerinden bahsederken şöyle demiştir: Tefekkür beş çeşittir:
1. Allah Teâlâ’nın yarattığı şeylere bakıp, O’nun yüceliğini düşünmek. Bundan marifet yani Rabbini tanımak hâsıl olur.
2. Allah Teâlâ’nın nimetlerini ve ihsanlarını düşünmek. Bundan muhabbet hâsıl olur.
3. Allah Teâlâ’nın vaad ettiği nimetleri ve mükâfatları düşünmek. Bundan ibadete karşı rağbet ve ibadet yapma şevki hâsıl olur.
4. Allah Teâlâ’nın azabını düşünmek. Böyle tefekkür eden kimse, Allah’a isyan etmekten sakınır.
5. Allah Teâlâ’nın verdiği nimetler ve ihsanlan yanında, nefsin kötülüklerini düşünmek. Bundan da, geçmiş günahları hatırlayarak Allah’a karşı hayâ, utanma hâsıl olur.
***
Ebû Ali Ruzbarî (k.s), “Tefekkür nedir?” diye soran birisine; şu cevabı vermiştir: “Tefekkür dört türlü olur:
1. Allah Teâlâ’nın mahlûklarındaki güzel sanatları, faydaları düşünmek, O’na inanmaya ve sevmeye sebep olur.
2. O’nun vaad ettiği sevapları düşünmek, ibadet yapmaya sebep olur.
3. O’nun haber verdiği azapları düşünmek, O’ndan korkmaya, kimseye kötülük yapmamaya sebep olur.
4. O’nun nimetlerine, ihsanlarına karşılık, nefsine uyarak günah işlediğini, gaflet içinde yaşadığını düşünmek, Allah’tan hayâ etmeye, utanmaya sebep olur.”
Kaynak: Siraceddin Önlüer, Kalp Âlemi, Semerkand yayınları
