NİHÂNÎ (Kadı)* (d.?/?-ö.953’te sağ/1546’da sağ)

divan şairi

Kastamonuludur. Latîfî “Bu devir şuarâsındandır” dediğine göre Kanunî devri şairlerinden olmalıdır. Memleketi ve mesleği dışında hayatına dair müşahhas hemen hiçbir bilgi yoktur. Latîfî kadı olan şairin bir müddet mesleğini icra ettikten sonra kadıların akıbetine dair gördüğü rüya üzerine vazgeçip mev’ize ve takva yollu şiirler yazdığını bildirmektedir. Latîfî kadılığı bırakma gerekçesini uzunu uzun anlatır. Ölüm tarihi bilinmiyorsa da kullandığı ifadelerden Latîfî’nin tezkiresini yazdığı 1546’da hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Gelibolulu Âlî “mükemmel Dîvân” sahibi olduğu belirtir. Dîvân’ın herhangi bir nüshası bilinmemektedir.

Hakkında bilgi veren iki tezkirede de Şairin sanatı hakkında Latîfî ve Âlî pek yorum yapmamışlardır. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde vePervâne Bey Mecmuası’nda bazı şiirleri yer almaktadır.

Kaynakça

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994).  Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

“Nihânî” (1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 60.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat No.406, vr. 1a.

Ünver, N. (2006). Atatürk Kültür Merkezi Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: AKM Yay. 621-622.

Eserlerinden Örnekler

 GAZEL 

 Kaşlaruñ yayını kur kim cân olur kurbân aña

 Tîr-i gamzeñ gezle kim hâcet degül peykân aña

 Hey ne yâkûtî müferrihdür leb-i yâkûtı kim

 Her ne yüzden yaraşur dirlerse kût-ı cân aña

 Hâzıram tîguñda cânâ ‘ışk ile cân virmege

 Kimde var ise ciger gelsün berü meydân aña

 Nâr-ı ışka nûr olursañ yiridür ey dil saña

 Kim didi per per tutuş pervâne gibi yan aña

 Âşık-ı dîdâr olan n’eyler kusûr-ı cenneti

 Yeg durur bir ravzadan bir gûşe-i vîrân aña

 Derdmendüz hasteyüz bî-çâreyüz üftâdeyüz

 Düşmişüz bir derde kim olur degül dermân aña

 Bir şeh-i meh-peykere oldı Nihânî bende kim

 Kim gedâ olmaklıga lâyık degül sultân aña

(Köksal 2012, s. 153)

*PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL