KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
KASTAMONU KÜTÜPHANELERİ
Bu yazıya da bakınız
Osmanlılar döneminde inşa edildiği anlaşılan yedi kütüphaneden dördü günümüze ulaşmıştır. Başka yapıların içerisinde yer alan diğerleriyle birlikte, Kastamonu’da azımsanmayacak sayıda kütüphane bulunduğu görülmektedir. Kastamonu’daki en eski kütüphane XVII. yüzyılın başına tarihlenmekte, nitekim Osmanlı mimarlığında bağımsız bir yapı olarak kütüphaneye XVI. yüzyılın sonlarına kadar rastlanılmadığı bilinmektedir.
Şaban-ı Veli Kütüphanesi
Şaban-ı Veli Külliyesi’nin içerisinde yer alan bu kütüphane, bugün doğusuna ilave edilen mekanla birlikte ibadet mekanı olarak kullanılmaktadır. Özgün yapının; kare planlı, girişi batı duvarında olan, batı ve doğu cephelerinde birer pencerenin bulunduğu, aynalı tonozla örtülü olduğu görülmektedir.
Güney duvarından bitişik olduğu Şeyh Şaban Veli’nin türbesiyle birlikte 1020H./1611-2M. yılında inşa edilmiştir (bkz. Şaban-ı Veli Türbesi).
1225H./1810M. yılında 132 cilt kitap barındıran kütüphanede, 1922-3 yılında 29’u el yazması 239 kitap yer aldığını M. Behçet yazmaktadır.
Münire Medresesi Kütüphanesi
Nasrullah Camisi’nin kıble tarafında, Münire Medresesi’nin bahçesindedir. Kargir, beşgen planlı, çapı 3.20 m. olan kubbe üst örtülü bir yapıdır. Dıştan 3.28 m. ölçülen beşgenin her duvarının ortasında birer pencere yer almaktadır. Reisülküttab Hacı Mustafa Efendi tarafindan 1746 yılında medrese ile birlikte inşa edilmiştir.
1229H./1813-4M. tarihli bir şeriyye sicilinde kütüphanede bulunan kitapların adları verilmekte, 1255H./1839-40M. tarihli bir başka sicilde burada 559 cilt kitap olduğu belirtilerek adları sayılmaktadır. 1922-3 yılında 578 cilt kitap kayıtlı olduğunu M. Behçet not etmiştir.
Numaniye Medresesi Kütüphanesi
Yıkılan Numaniye Medresesi’nin bir parçası olan kütüphane, Münire Medresesi’nin doğu duvarına bitişik olarak günümüze ulaşmıştır. İçten içe 5.00×5.00m. boyutunda kare planlı yapı, taş+tuğla almaşık duvarlıdır. Güney duvarında giriş kapısı ve iki pencere, doğu cephesinde yine iki pencere bulunmaktadır. Geçiş öğesi pandantif olan, sekizgen kasnaklı kubbeyle örtülü yapının üstü kiremit kaplıdır.
Müderris Corukzâde Hacı Ahmed Efendi b. Ali’nin, Hicri XII. yüzyılda Cecelizâde Numan Efendi’nin yaptırdığı medrese ve kütüphaneyi (bkz. Numaniye Medresesi) onarttığı ve büyüttüğü bilinmekte, 1215H./1800-1M. yılında mülkünün bir bölümünün kütüphane binasına harcanmasını vasiyet ettiği öğrenilmektedir.
M. Behçet, kütüphanenin üstünde ışık veren alçı tezyinatlı ve renkli camlı kubbesi bulunduğunu yazmakta, üzerlerinde “Kastamonulu el-Seyyid Halimî Efendi’nin vakfidır” yazılı kitapların altı dolapta tasnifsiz ve toz toprak içerisinde olduğunu eklemektedir.
Dârülkurrá Kütüphanesi
Bugünkü Müze binasının bahçesinin kuzeyinde yer aldığı bilinmektedir. Mimari ve tarihi değeri olmasına karşın, içerisinde bulunduğu Darülkurra Medresesi ile (bkz. Darülkurra) birlikle yıktırılmıştır, 1922-3 yılında 244 cilt kitap barindırdığı vakıf kayıtlarından öğrenilen kütüphaneye dair başka bilgi edinilememiştir.
Merdiyye Kütüphanesi
Münire Medresesi’nin batısında yer alan Merdiye Medresesi’nin içerisinde olduğu bilinmektedir. A. Gökoğlu’nun kubbeli olduğunu yazdığı, eski bir fotoğrafında alaturka kiremit örtülü kırma çatılı, üzerinde tuğla hafifletme kemeri bulunan taş söve ve lentolu pencereli, kârgir bir yapı olduğu görülen kütüphanenin, 24’ü el yazması, 341 kitap barındırdığı bilinmektedir.
Semhiyye Medresesi Kütüphanesi
Topçuoğlu Camisi’nin doğusunda, bugünkü Topçuoğlu Íş Merkezi’nin arsası üzerinde yer aldığı, Semhiyye Medresesi içerisinde olduğu bilinmektedir.
Medreseyi 1269H./1852-3M. yılında yaptıran Hacı İsmail b. Hasan’ın müderris atadığı Ali Efendi’nin, İ. H. Uzunçarşılı’nın medrese içerisinde kütüphane yaptırıp, kitaplarını vakfettiğini belirttiği Sırtlı Hoca Ali Senâî Efendi’yle aynı kişi olduğu anlaşılmakta ve kütüphanenin bânisi ortaya çıkmaktadır.
Kütüphane’de 1922’de yarısı yazma 128 kitap bulunduğu bilinmektedir. Eski bir fotoğrafında kaba yonu taş örgülü kârgir tek katlı yapının üst örtüsünün alaturka kiremit olduğu, taş söveli, hafifletme kemerli pencerelerinin bulunduğu görülmektedir.
Hâlidiye Kütüphanesi
Kırkçeşme Mahallesi, Tekke Sokak’da Ahmed Siyahî Türbesi’nin bitişiğindedir.
Neoklasik özellikler gösteren ve buna bağlı olarak XIX. yüzyılın sonlarında inşa edildiği anlaşılan dikdörtgen planlı tek katlı kârgir yapı, birbirinin içerisinden geçilen iki mekândan oluşmaktadır. Aynalı tonoz ile örtülü binanın dış cephesinde sövelerle çevrelenmiş, dairesel kemerli yüksek pencerelerden oluşan bir düzen uygulanmıştır.
1922 yılı kayıtlarına göre 598 kitap barındıran kütüphanenin bânisi ve inşa tarihi bilinmemekte. Halidiye Tarikatı ileri gelenlerince yaptırıldığı kabul edilmektedir.
BIR YAPI DÂHİLİNDE BULUNAN KÜTÜPHÂNELER
Kastamonu’da ayrı bir bina olarak inşa edilmemiş, bir yapı bünyesinde yer alan kütüphaneler şunlardır:
Namazgâh Medresesi Kütüphanesi, Atabey Camisi Kütüphanesi, İsmâil Bey Medresesi Kütüphanesi, Sıdkiyye Medresesi Kütüphanesi, Yılanlı Dergâhı Kütüphanesi, Askerî Fırka Kütüphanesi, Ermeni Kilisesi Kütüphanesi, Mevlevîhâne Kütüphanesi, Yakup Ağa Camisi Kütüphanesi, Ziyâiyye Medresesi Kütüphanesi, Abdülbâki Medresesi Kütüphanesi.
Kaynak: Kemal Kutgün Eyüpgiller, Bir Kent Tarihi: KASTAMONU
- Mehmet Nuri BİNGÖL”ün Edebî Yolculuğu - 30 Ağustos 2024
- Risale-i Nur’da ve Hatıralarda Kurban Bayramı - 15 Haziran 2024
- Ramazan’dan Sonra - 24 Nisan 2024
- Ramazan Bayramı ve Peygamber Efendimizin Bayramı - 9 Nisan 2024
- Kadir Gecesi ile İlgili Yazılar - 5 Nisan 2024
- Saatler ve Manzaralar / Yahya Kemal BEYATLI - 30 Mart 2024
- Peygamberimizin (asm) İtikâfı - 29 Mart 2024
- Aydınların Dilinden Bediüzzaman Said Nursî / Vefatının 64. Sene-i Devriyesi Hatırasına (video).. - 25 Mart 2024
- Sükûtun Zarâfeti / İmam Süyutî - 23 Mart 2024
- “Oruç, Bıçağa Gerek Duyulmayan Bir Ameliyattır.” - 20 Mart 2024
