Kastamonulu Bediüzzaman

Bediüzzaman’ın Resmî Nüfus Kayıtları / Mehmet Selim Mardin

Bediüzzaman ve ailesinin nüfus bilgileri ile ilgili olarak devlet kayıtlarında ciddi manada verilere rastlayamıyoruz. Nedenine gelince, eski nüfus kayıtları yeni kabul edilen Latin harflerine çevrilince birtakım zorluklarla karşılaşılmış olması ve bu konuda ciddi ve iyi bir çalışmanın ortaya konulamamasıdır. Bu sıkıntı sadece konumuzla alakalı Bediüzzaman’ın ailesi ile de sınırlı değildir. Vatandaşlarımızın nüfus kayıtları sağlıklı olarak en çok yaklaşık yüz elli sene öncesi verilerine dayanabiliyor.

Bediüzzaman’ın nüfus kayıtlarından ilki Bitlis’in ilçesi Hizan’a bağlı Nors köyü ile başlar. Nurs diye telaffuz edilen bu köyün bugünkü resmi kayıtlarda ismi Kepirli diye geçer. Bu ilk kaydı incelediğimizde en çok Bediüzzaman’ın doğum tarihi dikkatimizi çeker. H.1288 ve M.1872 olarak kayıtlı olan bu tarihin doğru olmadığı, gerek Bediüzzaman’ın beyanları ve gerekse çeşitli araştırmalardan anlaşılıyor. İşte yazımızın girişinde ifade ettiğimiz gibi nüfus kayıtlarının maalesef iyi çalışılmadığı veya çeviri yapılırken yanlışlıklar yapıldığı açıktır. Bu kaydın tescilinin de 04.08.1906 tarihinde yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda iddiamız kuvvet kazanmaktadır.

Bediüzzaman ve ailesinin soyadı, kanun çıktıktan sonra “ Okur “ soyadı ile tescillenmiştir. Ancak sadece Abdülmecid Efendi Ünlükul soyadını almıştır. Yani isminin anlamını kendisine soyadı seçmiştir.

Bediüzzaman’ın 1906 yılında tescillenen nüfus kütüğü bilgileri

Bediüzzaman’ın beyanıyla ilk nüfus ve ikamet bilgilerini İstanbul’a gelişinde doldurduğunu nüfus tezkeresinden öğreniyoruz. Söz konusu tezkerenin Türkçesini aşağıya alıyoruz.

(Orijinali Resim)

Maliye Nezareti, Evrak-ı Nakdi Ve Levazım Müdüriyeti Şura-yı Devletin Gayr-ı Devairden Mesalih-i Şahsiyeye
Dair Verilen Mazbataya Mahsus Varakadır
Kıymeti Beş Kuruştur
Devlet-i Aliye-i Osmaniye Tezkeresidir

İsim ve şöhreti: Bediüzzaman Said Efendi.
Pederi ismiyle mahall-i ikameti: Müteveffa Mirza Efendi.
Validesi ismi: Müteveffiye Nuriye Hanım.
Tarih ve mahall-i velâdeti: 1295(bin iki yüz doksan beş) ve 1293(bin iki yüz doksan üç). Hizan Kazası, Nurs Karyesi.
Milleti: Müslim.
San’at ve sıfat ve intihab selahiyeti: Darü’l-Hikmeti’l-İslamiye azasından.
Müteehhil ve zevcesi olup olmadığı: Mücerred.
Derecat ve sınıf-ı asliyesi: –
Eşgali, Sicil-i Nüfusa Kayıd Olunan Mahalli
Boy: Orta. Göz: Elâ. – Sima: Buğday.
Alamet-i farika-i sabite: Tam.

Bu nüfus teskeresinden de anlaşılıyor ki Bediüzzaman R.1293 ve H.1295 yılında
doğmuştur. Bu tarihte M.1878 yılına denk geliyor.(1)

Kastamonulu Bediüzzaman…*

Bediüzzaman ‘ın Cumhuriyet döneminde ikinci nüfus kaydı Kastamonu’da görülmektedir.1936 yılında mecburi ikamete tabi tutularak, aynı zamanda nüfus kaydı da Kastamonu ili Merkez ilçe Arız mahallesine nakledilmiştir.

Bediüzzaman’ın devlet nüfus kayıtlarında en son bilgilerine Afyonkarahisar ili Emirdağı ilçesi Çilli mahallesinde rastlıyoruz.” Ankara’daki CHP hükümeti Denizli Ağır Ceza Mahkemesi’nin beraat kararına rağmen, Said Nursi’nin Afyon’un Emirdağ ilçesinde zorunlu iskâna tabi tutulmasını emretti ve daha önce Kastamonu’ya aldığı nüfus kaydını bu defa Emirdağ’a nakletti”.(2)

Afyon ve Kastamonu vilayetleri kayıtlarında Bediüzzaman’ın baba adı Mirze diye geçmektedir. Hâlbuki Bitlis kaydına bakıldığında “Mirza”diye yazıldığı görülecektir.

Sonuç itibariyle; devlet nüfus kayıtlarına bakarak yaptığımız bu ufak çaplı araştırmadan anlaşılıyor ki, Bediüzzaman’a hayatında rahat vermeyenler resmi kayıtlarında bile gerçekleri gizlemeye çalışmışlardır. Bunun açık örneğini isminde yaptıkları tahrifattan da anlıyoruz. Bediüzzaman’ın ismi SAİD iken nüfus kayıtlarına ısrarla Sait diye geçmiştir. Temennimizi, Devlet nüfus kayıtlarının gerçeklere uygun tanzim edilmesi yolunda gerekli girişimlerin yapılması konusunda dile getirelim.

Kaynaklar:
1-Ayrıntılı bilgi için: www.risaleinurenstitusu.org
2- ww.risaleinurenstitusu.org/index.asp?Section=SaidNursi&SubSection=Biyografi&Page=3

________

* Bizim Notumuz:
Üstad’ın nüfus kaydının Kastamonu’dan Emirdağ’ nakli üzerine Kastamonulu talebelerin üzülmeleri üzerine yazdırdığı mektuptan bir bölüm:

Sâlisen: Bugünlerde haber aldım ki; heyet-i vekile, benim nüfusumu Kastamonu’dan alıp Emirdağı’na nakletmeğe karar vermişler.( . . . )

(…)Kastamonulu kardeşlerimiz de telaş etmesinler. Nüfusumun buraya nakli, Kastamonu ve onlarla alâkamı gevşetmez; bilakis daha kuvvetli beni onlarla bağlıyor. Ben, ekser vakitte hayalen ve manen kendimi Kastamonu’nun mübarek dağlarında ve o kardeşlerimin yanında buluyorum. E.L