Kur’an’ı Ezberden Yazan Britanya’da Bir Köle: Ayuba Suleiman Diallo

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla

Dünya tarihi, istemsizce büyük değişimlere yol açan önemli, aynı zamanda da şöhret sahibi olmayan şahsiyetlerle dolu. Bunlardan biri de muhakkak ki Ayuba Suleiman (Yani Süleyman) Diallo. Kendi ekmeğini yediği sistemin kurbanı olan, ardından o sistemin ileride sorgulanmasına ve çürütülmesine yönelik bir argümana dönüşen Diallo, bizler için donanımın ve karakterin getirileri hususunda bir örnek olacak nitelikte. Hikâyesine kısaca hep birlikte bakalım:

Köleleştirilmesi ve Amerika’ya Gidişi

1731 yılında Senegambia bölgesinde doğan Diallo, bir imam ailesinin mensubuydu. Daha sonraları İngiliz arkadaşlarını etkileyecek olan akıcı Arapçası, dinine bağlılığı ve karakteri buradan gelmekteydi. Diallo’nun hikayesi diğer kölelerden biraz daha farklı. Babası bir köle tüccarıydı, Diallo babası adına bazı anlaşmaları yapmaya giderken fırsatçı bir gemi kaptanı tarafından köleleştirildi. Kimliğini temsil eden sakalı kazındı, Amerika’ya varılınca bir tütün sahibine satıldı. Kaçmayı deneyen Diallo tekrar yakalandı ve Britanyalı hakim Thomas Bluett hapishanede kendisini keşfedinceye kadar Amerika’da iki yıl kadar kaldı.

Britanya Yolculuğu ve Özgürlüğü

Kendisindeki akıcı Arapça ve biraz da olsa öğrendiği İngilizce, dinine bağlılığı ve donanımlı oluşu Thomas Bluett’in onu Britanya’ya götürmesinin sebeplerinden sayılabilir. British Museum’un kuruluşunda oldukça emeği olan Hans Sloane’a sunulan Diallo, bazı Arapça kitabelerin tercüme çalışmalarında Sloane’a yardım etti. İnsanlarda bıraktığı etki, kendisi için para toplanmasına ve böylece serbest kalmasına yol açtı, yaklaşık bir yıllık Britanya macerasından sonra ülkesine döndü.

Portresi ve Kölelik Tarihindeki Yeri

Portresi, Britanya sanat tarihinde ilk özgürleştirilmiş köle portresi olarak önemli yer ediniyor. Boynundaki kırmızı kitap, Diallo’nun Britanya’da hafızadan yazdığı üç Kur’an’dan biri. Üzerinde kendi ülkesinin kıyafetini taşıyan Diallo’nun alnındaki secde izi de dikkat çekmekte. Daha sonraları Thomas Clackson gibi kölelik karşıtları tarafından siyahilerin de eşit olduğuna dair argümanlara delil gösterilecek olan Diallo, aslında içerisinde bulunduğu sistemi kazara önemli ölçüde zedeleyen şahsiyetlerden biri oldu. Sahip olduğu vasıflarla ‘beyaz adam’ı eşitliğe ikna eden en büyük figürlerden biri oldu.

suffagah.com