Matrakçı Nasuh’un 7 Minyatürü İle Dünya Turu

“16. Yüzyıl Dâhisi” Matrakçı Nasuh’un tarihçilik ve silahşorluk gibi birçok meziyetinin yanında ressamlık ciheti de kültür tarihimizde ayrı bir ehemmiyete sahiptir. Onun minyatürleriyle Topkapı Sarayı’nın farklı bir çehresine şahitlik ederken Halep şehrini tüm ayrıntılarıyla müşahede imkânı bulmaktayız. Geçmiş zamanların az bilinen seyyahı ve ressamı Matrakçı Nasuh’un 7 minyatürü ile dünya turuna çıkmaya ne dersiniz?

1. İstol-Belgrad (Macaristan)

Matrakçı Nasuh’un külliyatlı eseri Süleymannâme’nin 1542-43 yılları arasındaki bölümü Tarih-i Feth-i Şikloş, Estergon ve İstol-Belgrad ismini taşımaktadır. Eserde yer alan minyatürler arasında Osmanlıların “İstol-Belgrad” dedikleri, bugün Macaristan’daki Stuhlweissenburg şehri de yer alıyor.

2. İstanbul (Türkiye)

Matrakçı Nasuh’un Anadolu, Irak ve İran’da bulunan şehirleri ve güzergâhını tasvir ettiği Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn adlı eserinin ilk tasvirinde tafsilatlı bir İstanbul minyatürü yer almaktadır. İki sayfalı bu minyatürde sağda tam sayfa sur içi İstanbul’u tasvir edilirken sol tarafta Galata ve Haliç görülüyor. İstanbul’un surları ve kapıları ile Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet Meydanı, Kapalıçarşı İstanbul tasvirinde yer alan mekânlar arasında.

3. Tebriz (İran)

Kanuni Sultan Süleyman’ın Irak ve İran üzerine 1534’te yaptığı seferlerin bir durağı da Tebriz idi. Sefere katılan Matrakçı Nasuh Tebriz’i yuvarlak bir sur içinde tasvir etmişti. Ayrıca minyatürdeki hayvan tasvirleri dikkat çekicidir.

4.Halep (Suriye)

Suriye’nin içinde bulunduğu iç karışıklıklar sebebiyle günümüzde büyük zarar gören Halep Kalesi’nin ayrıntılı bir çizimine yer vermiş Matrakçı Nasuh. Tasvirde yer alan Halep’teki iç kale şehrin tam ortasına oturtulmuş ve etrafı bir hendekle çevrili olarak tasvir edilmiş. Kalenin estetik yuvarlak yapısının ön plana çıktığı minyatürde ayrıca tarihî Halep şehrini ayrıntılı temaşa etmek de mümkün.

5.Cenova (İtalya)

Nasuh, Barbaros Hayreddin Paşa’yla çıktıkları Fransa seferi sırasında yol üzerinde bulunan İtalyan şehirlerini resmetmeyi de ihmal etmemişti. Reggio (Rice) Kalesi’nin yanında Cenova gibi İtalya’nın mimarî ve sanat açısından büyük öneme sahip şehri Matrakçı’nın ellerinde yeniden şekillenmiştir.

6.Marsilya (Fransa)

Matrakçı Nasuh, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki donanmayla Fransa’ya yaptığı seferde yol boyunca yer alan liman şehirlerini de resmetmişti. Yolculuk sırasında başta Marsilya olmak üzere Nice, Toulon gibi Akdeniz limanlarının ayrıntılı tasvirleri yer almaktadır.

7.Bağdat (Irak)

Tıpkı Halep gibi birçok yıkıma maruz kalan İslâm coğrafyasının kadim şehri Bağdat’ın 16 yüzyıldaki tasviri. Nasuh’un kendine has üslup ve renkleriyle resmettiği Bağdat minyatürü tarihî coğrafyamıza ışık tutacak ayrıntıları içinde saklıyor.