Mehmed Es’ad Efendi

(d.?/?-ö.1180/1766-67)

Âlim, divan şairi

İstanbul’da doğdu. Kastamonulu müderris Hamza Efendi’nin oğlu, şair İbrahim Efendi’nin kardeşidir. Babasının ismine izafeten Hamza-zâde sanıyla tanındı. Reisületibbâ Kâtip-zâde Mehmed Refî Efendi’den ilim tahsil etti. 1146/1733 yılında hariç rütbesiyle Fîruz Ağa Medresesi müderrisi oldu. Şeyhülislam Mustafa Efendi’ye telhisçi, Mehmed Sâlih Efendi, Şeyh Mehmed Sa’îd Efendi ve hattat Veliyyüddîn Efendi’ye tezkirecilik yapan Mehmed Es’ad Efendi, Âhî Çelebi mahkemesi naipliği yaptıktan sonra 1174/1760-61 yılında İzmir mevleviyetine atandı. Bu görevdeyken 1180/1766-67 tarihinde vefat etti. Zincirlikuyu civarında Ma’lul-zâde Medresesinde medfundur.

Herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmayan Mehmed Es’ad Efendi, Kâtip-zâde Mehmed Refî Efendi’den hüsn-i hat meşk ederek icazet aldı. Hattatlığının yanında, Es’ad ve Müstakimzâde’ye göre Arapça ilimlere hâkim, şiir ve inşada başarılı biriydi (Oğraş 2001: 38; Müstakîm-zâde 1928: 704). Râmiz ise, onun tarih söylemede de usta olduğunu söyler (Erdem 1994: 11).

Eserlerinden Bir Örnek

Gazel

Nergisi hayretde koydı çeşm-i fettânın senin

Gonceyi dem-beste itdi la’l-i handânın senin

‘Arz-ı dîdâr ile ey mâh-ı sipihr-i ‘izz ü nâz

Görmedüm hayli zamândır rûy-ı rahşânın senin

Sîneden eyler güzer ey nâvek-endâz-ı cefâ

Cilve eyler tâ cigerde tîr-i müjgânın senin

Virdi kâm-hâhişe bir özge bûy-ı müşgîn*

Nefha-rîz oldukda zülf-i ‘anber-efşânın senin

Bî-vefâ bîgâne ülfet-âşinâ düşmen deyü

Dil-rübâlar içre lâyık mı ola şânın senin

Es’ada pey-revlik eyle bu zemîn-i dil-keşe

Nükte-fehmân-ı sühan bilsinler ‘irfânın senin

_________

* Mısra vezne uymuyor.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 10-11.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 2. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay. 487.

Çifçi, Ömer (hzl.). Fatîn Davut, Hâtimetü’l-Eş’âr, (Fatîn Tezkiresi), Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83503/fatin-davud—hatimetul-esar.html [Erişim Tarihi: 05.01.2014]. 55.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 9-11.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C. 3. İstanbul. 1319.

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Karatay, Halit (2008). Hattat Divân Şâirleri. Ankara: Akçağ Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay. 37.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul. 704.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bâğçe-i Safâ-Endûz’u. Ankara: KB Yay. 38.

YRD. DOÇ. DR. YUNUS KAPLAN-turkedebiyatiisimlersozlugu.com