KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
Nasih ve Mensuh
9.-Sual: Kur’an’da nasih ve mensuh ayetler var. Yani hükmü değişen ve hükmü değiştiren ayetler var. Neden bazı hükümler zamanla değişiyor?9.-Elcevap: Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Biz, bir ayetin yerine başka bir ayet getirdiğimiz zaman Allah ne indirdiğini bilirken, “Sen iftira ediyorsun.” derler. Hayır onların çokları bilmiyorlar.” (Nahl: 101.)
Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Biz, bir ayetin hükmünü kaldırır veya onu unutturursak (ertelersek) mutlaka daha iyisini veya benzerini getiririz. Bilmez misin ki Allah her şeye kadirdir.” (Bakara: 106.)
Bu, tıpkı bir doktorun, hastasına bir şurub almasını emredip bir müddet sonra da onu yasaklayarak, ona o şurubun zıddı olan bir şeyi almasını emretmesi gibidir. (Tefsir-i Kebir- Mefatihu’l- Gayb, Nahl Suresi, 14. Cilt, 344. Sh.)
Nesh ve değiştirme, kulların maslahatına ve ihtiyacına göre Allah’ın bir lütfu olarak gerçekleşir. Allamül-guyub olan Cenab-ı Hak, hükmün süresini bildiği halde insanların durumuna göre emreder, yasaklar, hikmetli hükümler verir. İslamdan önce gelen dinler için belli bir süre takdir edildiği gibi, gelen emir ve yasaklar için de belli bir süre tayin edilmiştir. Semavi dinler insanlığın tekamülüne göre geliyordu. Bidayette değil nihayette İslamın gelmesi de aynı hikmete mebnidir. Cenab-ı Hakk’ın Hakim olmasının bir eseridir.
Doktorun, terzinin, devletin yaptığı da budur. Bir uygular sonra nesheder sonra başkasını uygular.
Tedavide, provada, yönetimde, eğitimde bu nasih ve mensuh görülür. Eğitim programlarında öğrencilerin durumuna göre müfredat değişir. Bu durum öğretmenin mükemmel olmamasından değil öğrencinin kemale ermemiş olmasından kaynaklanır. Tedavide hastanın hastalığının seyrine göre verilen ilaçlar değişir. Devlet yönetiminde, toplumun sosyal ve iktisadi durumuna göre kanunlar farklılık gösterir. Savaş ve iç karışıklık gibi olağanüstü hallerde uygulamalar değişir. Bunlar bir maslahata, bir faydaya göre düzenlenir. Bu hükümler insanları, belli aşamalardan geçirerek ulaşılması hedeflenen seviyeye getirir. Nesheden ayetlerle hükümlerin değişmesindeki gaye tekamüldür. Mükemmel bir elbise kendine uygun vücud ister. Vücudun şekil alması zaman içinde olur. Bu ise nasih ve mensuhu gerekli kılar.
Nasıl ki zaman içinde dinler, başka dinlerle değişiyor, bunun gibi bir takım maslahatlar sebebi ile bazı hükümler de başka hükümlerle değişiyor.
Resim ve heykeller önceki dinlerde helal iken putperestliğe kapı açtığı için İslam dininde yasaklanmıştır. Hz. İsa (a.s.), Musevi şeriatının bazı ağır tekalifini kaldırmış neshetmiştir. Kur’an ayetleri ile bunların bir kısmı yeniden haram kılınmıştır. İslam dini kendinden önce gelen dinlerin hepsini neshetmiştir.
Nitekim Hz. İsa (a.s.) şöyle buyuruyor: “Benden önce gelen Tevrat’ı doğrulayıcı olarak ve size haram kılınan bazı şeyleri helal yapayım diye gönderildim.” (Al-i İmran: 50.)
Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Yahudilere bütün tırnaklı hayvanları haram kıldık. Sırtlarında yahut bağırsaklarında taşıdıkları ya da kemiğe karışan yağlar hariç olmak üzere sığır ve koyunun iç yağlarını da onlara haram kıldık. Saldırganlıkları yüzünden onları böyle cezalandırdık.” (En’am: 146.)
Hükümlerdeki değişmeler bazen o kavme bir ceza olarak bazen de bir genişlik olarak verilir.
Şartların değişmesi hükmün değişmesini gerekli kılar. Bu da nesih ile mümkün olur.
*Kur’an, peyder pey indirilmiştir. Bir seferde indirilmiş olsaydı onda nasih mensuh caiz olmazdı.
(Ebu Muhammed Mekki bin Ebi Talib el-Kaysi)
*Allah (c.c.) İbrahim (a.s.)’a oğlunu kurban etmesini emretti. Sonra ona koç göndererek önceki emrini nesh etti.
İlk emir oğlunu kurban et. İkinci emir koç kurban et.
Haşa Allah (c.c.) sonradan anladı denir mi?
Beda, Allah hakkında caiz değildir.
Allah (c.c.) İbrahim’in oğlunu keseceğini biliyordu. Fakat mükafat ve ceza Allah’ın bilmesinden değil, işlenen fiillerden kaynaklanır.
(Ebu Muhammed Mekki bin Ebi Talib el- Kaysi)
*Hulasa: Nesh, hükmün müddetini beyandan ibarettir. (Usulü’l- Fıkh- Cessas)
Her hükmün bir süresi vardır ki bu sürenin sonuna nesh denir.
(Cevher İnci Altın)
Abdullah ÖZTÜRK
- Yalan ve Yılan - 11 Eylül 2024
- Firavun ile Ferdi Bey - 2 Eylül 2024
- Nâsih ve Mensuh - 29 Ağustos 2024
- Sülb ve Teraib (Tarık Suresi 7. Ayet) - 6 Ağustos 2024
- Cihat - 23 Temmuz 2024
- Tesadüf Testi - 20 Haziran 2024
- İslam’da, Kadına Şiddet Var mıdır? - 13 Haziran 2024
- İmtihanın Kodları - 28 Mayıs 2024
- Ayet Berkenar Mucizesi - 12 Mayıs 2024
- Hasetçi Adam - 20 Nisan 2024
