Pratik İpuçlarıyla Peygamber Efendimiz’in (s.a.s) Bir Günü

1. Sabah Namazından Güneşin Doğuşuna

Gözlerinizi kapatmanızı ve sabah namazı vaktinde kendinizi Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in evinde olduğunuzu hayal etmenizi istiyorum. Bilal (Râdıyallahu Anha) tarafından okunan namaz çağrısı, uzunca bir gece namazından sonra uyumakta olan Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’i uyandırır.

-Kalkış
Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) kalkar ve ilk olarak misvağını alır ve şu duayı okur:
“Bizi öldükten sonra dirilten Allah’a hamdolsun. Sonunda Ona döneceğiz.” (Buhari, Daavat 7)
Müezzinin söylediklerini tekrarlayarak ezanı dinledikten sonra abdestini alır ve sabah namazının iki rekatlık sünnetini kılar. Bu 2 rekattan sonra, eğer hanımı uyanıksa sevgi ile onunla sohbet eder, değilse kâmet okunana kadar sağ tarafına doğru uzanır.

Bilal (Râdıyallahu Anh), insanların toplandığını gördüğünde Efendimiz’in evine yaklaşır ve “Namaz vakti, ey Allah’ın Resul’ü” diye seslenir.

-Evden Ayrılış
Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) evinden çıkarken gökyüzüne bakar ve şu duayı okurdu :
“Allah’ın adıyla Allah’a tevekkül ettim. Allah’ım! Zillete düşmekten, dalalete düşmekten, zulme uğramaktan, cahillikten, hakkımızda cehalete düşülmüş olmasından sana sığınırız.” (Tirmizi)

-Mescide Giriş
Sonrasında sağ ayağı ile mescide girer ve;
Allah’ın adıyla, Allah Resulune salat ve selam olsun. Allah’ım, günahlarımı bağışla ve bana rahmet kapılarını aç. (Müslim, Müsafirin 68)

Hz. Bilal (r.a) Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in mescide girdiğini gördüğünde kamet okuyana seslenir, sahabeler saflar halinde dizilir ve Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) namazı kıldırırdı.

-Sabah Namazından Sonra
Namazlardan sonra, Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) Allah’ı zikreder, namaz sonrası okunacak ezkârını okur, bunu yaparken de insanlarla karşılıklı otururdu.

Sonra sahabeler Efendimiz’e doğru yaklaşır, O da onlarla yüz yüze gelir ve konuşurlardı. Bazen onlara etkili bir şekilde uyarılarda bulunur, öyle ki Sahabeler ağlardı. Bazen de onlara hikâye anlatırdı, sorular sorardı, bazen herhangi birinin rüya görüp görmediğini sorardı ve manasını açıklardı. Kendisi bir rüya görmüşse anlatır ve açıklardı. Bazı zamanlar da yalnızca sahabelerin kendi hayatlarıyla ilgili konuşmalarını dinler, muhtemelen İslam’dan önceki hayatlarını hatırlıyorlardı, ve yaptıkları cahilliye adetlerine gülerlerdi, Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) de tebessümle karşılık verirdi. Efendimiz onlarla güneş doğana kadar bu şekilde otururdu.

2. Güneşin Doğuşundan Sonra

Güneş doğduktan sonra Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) evine geri dönerdi. Evine girerken,
“Allahım! Her giriş ve çıkışımda senden hayır diliyorum. Allah’ın adıyla evimize girer, Allah’ın adıyla çıkarız ve Rabbimize dayanıp güveniriz.” (Ebu Davud, Edeb: 112) şeklinde dua ederdi.

Evine girer girmez, misvağını alır, aile halkına selam verir, tüm eşlerini ziyaret eder, nasıl olduklarını sorar ve onlar için dua ederdi. Bu ziyaretler sırasında o gün yemekleri olup olmadığını sorar, eğer varsa yer, yoksa “O halde bugün oruçluyum.” derdi.

Sabah Namazından Güneşin Doğuşuna Kadar Olan Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in Düzeninden Pratik İpuçları

– Sabah ezanıyla uyanmak
– Uyanır uyanmaz misvak kullanmak
– Evden ayrılmadan önce sabah namazının 2 rekatlık sünnetini kılmak
– Uyanınca, evden ayrılırken ve mescide girerken Allah’ı zikretmek
– Sabah Namazını cemaatle kılmak
– Namazla Allah’ı zikrettikten sonra gün doğana kadar Allah’ı zikretmeye devam etmek
– Namazdan sonra güneş doğana kadar arkadaşlarla veya mesciddeki kardeşlerle bir ilim halkası içinde vakit geçirmek ve dinini öğrenmek
– Eve gelindiğinde dua okuyarak eve girmek, erken bir vakitte mescidden döndükten sonra ailenizin durumunu kontrol etmek, iyi olup olmadıklarını sormak ve onlar için dua etmek
– Zaman zaman namazdan önce hiçbir şey yenmediyse, güneş doğduktan sonra bile nafile oruca niyet etmek

3. Güneşin Doğuşu ve Öğle Vakti Arası

Sabah toplantısı

Ailesini ziyaret ettikten sonra Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) mescide gider ve iki rekat namaz kılıp orada otururdu ve sahabeler de O’nun etrafında toplanırdı. Bu, Medine’de Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’le vakit geçirmek, O’na bir şeyler sormak veya bir şey istemek isteyen herkesin gelip O’nu görebileceği bir vakit olarak bilinirdi. Sahabelerin o günkü işlerine göre bazen çok fazla gelen olurdu bazen de az. Bazen sahabeler sıraya girer Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’den bir şeyler öğrenir, diğerleri de o gün ticarete veya bahçeleriyle ilgilenmek üzere giderdi ve daha sonra gün içinde öğrendiklerini birbirlerine öğretirlerdi.

Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) vaktini Allah’ın O’na verdiği ilmi paylaşarak ve öğreterek harcardı. Yalnızca oturup ders vermezdi, bazen sorular sorar veya ders çıkarmaları amacıyla sahabelerle müzakere ederdi. Bu da sahabelerin kalplerinde imanı ve ilimlerini geliştirmelerine yardımcı olmuştur.

Bu vakitlerde bazen yeni doğan bebekler Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’ getirilir ve Efendimiz de tahnik sünnetini yerine getirir, onlar için dua eder ve Allah’tan onlara rahmet etmesini dilerdi. Bazen de mevsimin ilk ürünü hasat edildiğinde Efendimiz (sallalahu aleyhi ve sellem)’e getirilir, O da dua eder ve oradaki en küçük çocuğa yedirirdi.
Bu aynı zamanda Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in Müslüman olanlardan beyatler alır, onları karşılar, haberlerini dinler ve onlara nasıl yardım edebileceğini düşünürdü.

Bu toplanmalarda Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) asla özel bir oturma yeri veya işaretlenmiş bir sembol kullanmazdı, öyle ki yabancılar içeri girdiğinde kimin Peygamber olduğunu sorardı! ( Daha sonra sahabelerin özel yükseltilmiş bir alan yapma üzerine ısrarları sebebiyle kabul etmiştir.)

Bazen hediye olarak yiyecekler getirilirdi ve oradaki herkes yiyecek az dahi olsa Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in bereketiyle ondan yerdi.

Bu toplanma günden güne uzayabilir veya kısayabilir ancak öğleden sahabelerin evlerine vey tarlalarına gidip kaylule yapma vaktine kadar sürerdi.

Ziyaretler

Güneşin doğuşu ve tam öğle namazı öncesi arasında geçen sürede Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) aynı zamanda bazı akrabalarını ve sahabeleri ziyarete giderdi. Kızı Fatıma (r.anha) ‘yı ziyaret eder, torunlarıyla vakit geçirir veyahut o sabah onu davet eden sahabelere, kendini iyi hissetmeyen ve hasta olanlara ziyarete giderdi.

Aynı zamanda bu vakitler arasında çarşıya doğru yürüyüşe çıkar, güzel tebessümüyle yoldan geçenleri, çocukları selamlar veya herhangi bir kişi onu durdurursa (erkek, kadın, genç, yaşlı) durur ve onları dinler, nasıl yardım edebileceğine bakardı.Bazen tekbaşına yürür, bazen sahabeleriyle olurdu.

Öğle vaktinden önce Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) o gün sıra hangisindeyse o hanımıyla vakit geçirmek üzere evine gider, eve girer girmez ilk olarak misvağını kullanır, ailesine selam verir; 4, 6 veya 8 rekat olmak üzere Duha namazını kılardı. Bazen yiyebileceği bir şey varsa yer, yoksa ve sabah oruca niyet etmişse devam ederdi.

Genellikle bu vakitlerde Medine’nin kadınları Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in yanına gelir, dinle ilgili kalabalık bir mescidde sormaya çekinebilecekleri sorular sorardı. Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hanımları da bayanlara ait dini meseleleri açıklamak üzere orada olurdu.

Bu vakitler aynı zamanda O’nun ailesine yardımcı olduğu, hizmetini yaptığı, ayakkabılarını ve kıyafetlerini tamir ettiği, koyunu veya keçiyi sağdığı, kendi kendine veya ailesiyle günlük işlere yardımcı olduğu vakitlerdi. Aynı zamanda ailesiyle konuşarak, tebessüm ederek, gülerek kaliteli zaman geçirirdi.

Bazen evdeyken, Hz. Ebubekir (r.a), Hz. Ömer (r.a), Hz. Osman (r.a) gibi yakın sahabeler onu ziyarete gelirdi.

Sonrasında ise öğle vaktine kadar kaylûle yapardı.

Güneşin Doğuşundan Öğle Vaktine Kadar Pratik İpuçları

– Güneşin doğuşundan öğle vaktine kadar geçen süre bir kişinin o günkü esas işlerini halletmesi gereken vakit, işe gitmek olsun, ilim öğrenmek olsun veya ziyaretler, hayırseverlik işleri gibi..

– Duha namazı bu vakitler arasında en az 2 rekat en çok 8 rekat (bazı rivayetlere göre 12) kılınabilen bir namaz.

– Eğer evdeyseniz ailenize, onların ev işlerinde yardımcı olmalı ve onlarla kaliteli zaman geçirmelisiniz.

– Sünnet olarak öğle namazından önce kaylûle yapılması tavsiye edilir.

4.Öğle Vaktinden İkindi Vaktine

Öğle vakti geldiğinde Hz. Bilal namaz için ezan okur, Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) uykusundan uyanmış olurdu, hala uykudaysa kalkıp abdest alır, evinde öğle namazının 4 rekatını kılardı. Namaz için evinde bekler, sonrasında mescide doğru dışarı çıkar ve namaza başlamak için Hz. Bilal’i çağırırdı.

Öğle namazından sonra, minberine çıkar ve sahabelere sohbet verirdi. Birçok sahabe bu vakitte bir araya gelir, bu sebeple mescid tam dolu olurdu. Aynı zamanda kaylûleden uyandıkları için çoğunlukla dinç ve zinde olurlardı.

Bu sohbetten sonra evine döner, öğlenin iki rekatlık sünnetini kılar ve daha sonra sahabelerle şehirdeki yapılması gereken görevleri halletmek üzere dışarı çıkar veya ikindi vaktine kadar mescidde kalırdı.

Öğle ile İkindi Arası Pratik İpuçları

– Öğleden önce sünnet olan 4 rekatı ve farzdan sonra 2 rekatı evde kılıp, farzı cemaatle kılmak

– Öğleden sonra, en uyanık olduğunuz vakitte dini bilgilerimizi tazelemek (bir ders, sohbet halkasına katılarak veya İslami bir sohbet ya da video dinleyerek )

5.İkindiden Akşam Vaktine

İkindi ezanı okunduğunda, Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) mescidde insanların gelmesi için bekler, daha sonra onları ikindiden önce 4 rekat kılmaya teşvik ederdi. Sonra namazı kıldırır ve onlara dönük olarak kısa bir konuşma yapardı. Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) birçok sahabenin işlerini halletmesi gerekebileceği için veya güneş batmadan akşam yemeklerini hazırlayabilecekleri için bu konuşmayı çok fazla uzatmazdı.

Aile Zamanı

İkindiden sonra mescidden döndüğünde, tüm hanımlarını ziyaret eder, sırası gelen hanımının odasında otururdu. Bazen, tüm eşleri sıra kimdeyse onun evinde buluşurdu. Normal olarak bu aşamada Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) ailesiyle, daha rahat bir atmosferde bir halka oluşturur, eşlerine sorular sorar; veya eşleri O’na sorular sorar ve bu şekilde Peygamber yuvası dinini anlayarak öğrenir ve gelişirdi.

İkindiden Akşam Vaktine Pratik İpuçları

– İkindiyi cemaatle kılmadan önce sünnet olan 4 rekatı kılmak

– İkindi namazını vaktin başında kılmak ve geciktirmemek

– Aileyle hep birlikte dinle ilgili meseleleri gözden geçirerek öğrenmek

6.Akşamdan Yatsıya

Akşam ezanı okunduğunda Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) fazla beklemeden namaza giderdi. Mescide girdiğinde kamet okunur ve genellikle kısa sureleri okuyarak akşam namazını sahabelerine kıldırırdı.

Namaz bittikten sonra konuşma yapmazdı çünkü insanların dinlenmek için ve akşam yemekleri için vakte ihtiyacı olurdu. Evine girerdi ve akşam namazındaki iki rekatlık sünneti kılıp akşam yemeğini yerdi. Bazen sahabelerinden bazılarını evinde yemek varsa akşam yemeğine davet ederdi, bazen eve gelir, hurma ve sudan başka hiçbir şey bulamazdı. Bazen günler geçerdi ve Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’in evinde hiç yemek pişmediği olurdu.

Akşam Yemeği

Yemeği yerde O’nun için hazır edilirdi, Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) hiçbir zaman masada yemedi. Yemeği getirildiğinde “Bismillah” derdi ve en yakınındakinden, üç parmağını kullanarak yerdi. Önüne konulandan hiçbir zaman şikayet etmedi, ya yerdi ya da sevmediği bir şeyse bırakırdı.

Hanımlarından biriyle yiyorsa, onunla güzel vakit geçirir, öyle ki eliyle onu besler veya eşinin yediği kısımdan yer, eşinin içtiği yerden içerdi.

Arkadaşlarıyla oturuyorsa, akşam yemeği asla tatlı bir sohbetsiz, ilim paylaşmadan veya bir mesele öğrenmeden olmazdı.
Yemeğini bitirdikten sonra Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) parmağındakini emer ve verilen bolca nimetler için Rabbine hamd ederdi. Sonra ağzını yıkardı.

Pratik İpuçları

– Akşam namazını kısa tutup, vaktin başında eda etmek

– Akşam namazından sonra sohbet/vaaz vermemek (insanların durumuna göre)

– Akşamın 2 rekatlık sünnetini evde kılmak

– Akşam namazından sonra akşam yemeğini yemek, aileyle veya sahabelerle

– Akşam yemeği boyunca konuşarak, tatlı bir iletişimde bulunmak

– Yemek yemede İslami bir tutum izlemek: Bismillah diyerek, sağ elle yemek, kendine en yakın olan yerden yemek, yemekten sonra Elhamdülillah demek (3 parmakla yemek ve yemekten sonra parmakları emme sünnetini de yapmaya çalışın)

7.Yatsıdan Gece Yarısına

Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) yatsı ezanı okunana kadar evinde beklerdi ve yatsı namazı için acele etmezdi. Eğer sahabeler erkenden toplanmışsa, namaza başlardı; sahabeler gecikirse, O da namazı geciktirirdi.

Yatsıdan sonra çok nadiren konuşur veya vaaz verirdi, çünkü insanlar yorgun olur ve uykuya ihtiyaçları olurdu.

Daha Fazla Aile Vakti

Sonra Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) evine döner ve yatsı namazından sonra iki rekat sünnet kılardı. Ailesiyle sohbet ederek vakit geçirirdi ve birlikte olmaktan memnuniyet duyardı. Bazen yakın sahabelerinin evine, özellikle Hz. Ebubekir (r.a) gider, onlarla vakit geçirirdi.

Bazen evine dönüşte yolda güzel bir şekilde Kur’an kıraati okur, orada olanlar ayağa kalkar ve dinlerdi. Ya da mescide girer, oradakilere selam verirdi; genelde mescidde günlerini orada geçiren fakir Müslümanlar olurdu. Evine girmeden önce mescidde namaz kılardı.

Yatağa Geçiş

Evine girdiğinde kendisini uyku için hazırlar, kıyafetlerini asar, eşiyle aynı yastığı ve battaniyeyi paylaşarak yatağa girerdi. Yatağı her zaman hayvan derisiyle doldurulmuş liften ve yastığı da buna benzer bir maddeden oluşurdu. Uyanır uyanmaz kullanacağı için misvağını başına yakın bir yere bırakırdı.

Sağ tarafına yatardı ve elini sağ yanağı üzerine koyardı; uykudan önce bazı zikirleri okurdu. Bazen eşiyle sohbet eder ve o şekilde güzel vakit geçirerek uykuya dalarlardı.

Sonrasında uyku boyunca eğer dönerse, O’nu özel bir zikir okurken duyabilirdiniz, bu şekilde gece yarısına kadar uykuya devam ederdi.

Yatsıdan Geceye Pratik İpuçları

– Yatsıyı geciktirmek (bu tabiki de imama bağlı, kıldırması gerekenler mescide geç gitmemeli)

– Yatsıdan sonra iki rekatı evde kılmak

– Yatsıdan sonra aileyle veya yakın dostlarla güzel vakit geçirmek

– Uyumadan önce eş ile güzel vakit geçirmek

– Uyumadan önce Allah’ı zikretmek  

8.Gece Yarısından Sabah Namazına

Gece yarısına doğru geldiğinde Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) uyanır ve mübarek yüzünden uykuyu silerek oturur; misvağını alır, dişlerini fırçalar, sonra gökyüzüne bakar ve Âl-i İmran Suresi’nin son 10 ayetini okuyarak bolca tefekkür ederdi. Sonra kalkar, abdest alır, elbiselerini giyer, evde veya mescidde teheccüd namazına başlardı.

Teheccüd Namazını Kılma

Bazı zamanlarda teheccüde başlamadan önce Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) Allah’ı bolca zikreder, sena eder, adeta önündeki uzun teheccüd namazı için enerji toplardı. İlk 2 rekatı her zaman oldukça hafif ve kısa olurken sonrasında uzun uzun gece namazına devam ederdi.

Eğer Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)’i gece namaz kılarken gözleyecek olsanız, O’nun başka bir dünyadaymış gibi yoğunlaştığını ve bitirmek için hiç acele etmediğini hissederdiniz. Tüm hislerini, duygularını, dualarını toplar ve namazında Rabbine seslenerek bir araya getirirdi. Yüzlerce ayet okurdu, tek tek. Eğer bir ayette rahmetten bahsediyorsa Allah’tan rahmetini isterdi. Azaptan bahseden bir ayete geldiğinde ise azabından Allah’a sığınırdı.

Kıraati uzun olmakla kalmayıp, rüku ve secdesi de kıyam kadar uzundu, öyle ki bir gün sahabelerinden biri teheccüd için ona eşlik ettiğinde zorlandığı için neredeyse bırakacaktı.

Vitr Namazı

Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) bu şekilde namaz kılarak, dua ederek, hamd ü senalar ederek, rüku ve secde ederek gece yarısından gecenin altıda biri kalana kadar devam ederdi. Sonra eşini de onunla vitr namazını kılmak üzere uyandırır ve beraber 3 rekat vitr namazı kılarlardı.

Bazen gece yarısı ile sabah namazı arasındaki vakitlerde Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) evinden ayrılır ve Baki mezarlığına giderek oradakiler için dua ederdi. Bu özellikle dünyadaki son yıllarında yaptığı bir şeydi.

Gece bitmek üzere altıda biri kalmışken Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) yatağa gider ve sabah namazına, yeni bir güne başlayana kadar vücudunu dinlendirirdi.

Gece Yarısından Sabah Namazına Pratik İpuçları

– Yatsıdan sonra uyumak ve teheccüd için gece yarısından sonra uyanmak,

– Misvak kullanarak, Allah’ı zikrederek, abdest alarak teheccüd namazı için hazırlanmak,

– Teheccüde önce 2 hafif, kolay rekatla başlayıp daha sonra uzunlarına geçmek,

– Gece ibadetini yaparken kendini yoğunlaştırarak, acele etmemeye çalışmak,

– Aileyi de vitr namazını kılmak üzere uyandırmak,

– Teheccüdden sonra sabah namazına kadar uykuya geri dönmek.

Elbette bunlar, Efendimizin (asm) her bir gününün bütün ayrıntılarını veren bilgiler değil. Fakat bize çok önemli ipuçları verebilecek, tefekkür etmemize vesile olacak maddelerdir.

Rabb’imiz, sünnetine uymayı ve şefaatini nasip eylesin. Amin!

suffagah