İSA DEDE
Kale altında, Atabey (Kırk Direkli) Camii karşısında medfun bulunan ve Hacı Bayram Velî hazretlerinin halifesi ve damadı olan İsa Dede, Anadolu’nun büyük velilerinden olup, 16. asırda vefat etmiştir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Şeyh Şaban-ı Velî hazretlerinin muasırı, Hacı Bayram hazretlerinin halifesi ve damadı olması cihetiyle yaşadığı dönem bilinmektedir.
İsa Dede, tasavvuf sahasının mümtaz mürşidlerinden olduğu gibi, zahir ilimlerinde de devrinin ileri gelen âlimlerindendir.
İsa Dede, Bayramî Şeyhi ise de, kefettiği “Usûl-ü Îseviyye” tabir edilen yeni usullerle irşadına devam etmiştir.
İsa Dede ve Şaban-ı Velî ile ilgili anlatılan menkıbelerden biri şöyledir:
“…..O zamanlar Kastamonu’da Hacı Bayram-ı Velî Hazretleri’nin soyundan İsa Dede vardı. Onun ermişliği halkın dilinde gezerdi. Bir gün İsa Dede, dervişleriyle otururken başını uzaklara doğru kaldırıp:
-Canlar! Bolu yöresinden bir kâmil boyacı geliyor. Varın karşı çıkın, ağırlayın onu, der.
Dervişler, yola düzülürler. Derbent adlı yere kadar yürürler. Ancak ortalıkta bir can göremezler. Az sonra uzaktan yavaş yavaş kendilerine doğru gelen bir hayâl belirir. Yaklaşınca fark ederler. İçlerinden biri Hz. Pir’i yeninden tutar.
-Selâmünaleyküm! Nereden gelip nereye gidiyorsunuz? der.
Hz. Pir:
-Hak’tan geldik Hakk’a gideriz, buyurur.
Kalabalık onun Şaban Efendi olduğunu anlayamaz. İsa Dede’nin söylediği kâmil boyacı bu değil, diyerek geri dönerler.
Bir rivayete göre: Pir Şaban-ı Velî Hazretleri, şehre yakın bir yerde bulunan içi boşalmış bir çınarın gövdesinde halvete girer. Burada ibadet ve taatla meşgul olur.
Aradan üç beş gün geçer. Dervişler, bekledikleri İsa Dede’nin bahsettiği kendilerini irşat edecek o kâmilin, o büyük insanın konuştukları halde tanıyamadıkları yolcu olduğunu anlarlar.”
İsa Dede’nin vefatından sonra postu boş kalmaz ve uzun yıllar mühim zatlar Bayramî usullerine göre irşada devam ederler. Bu zatlardan bazıları şunlardır:
Ali Dede, Şeyh Mustafa Efendi, Şeyh Mehmed Efendi, Münzevî Şemseddin Efendi ilh.
Çok da bakımlı olmayan türbesi, Kastamonulular ve il dışından gelen misafirlerce ziyaret edilmektedir.
Rabbimiz makamlarını âlî eylesin ve bizi de şefaatlerine nâil eylesin. Âmin!