Şeyh Nasûh Tosyevî Efendi

Kâdirî tarikatından icâzetli evliyâdan İsrâil (Dede) Efendi’nin oğlu ve büyük bir âlim olan Abdülmecid Efendi’nin babası olan Şeyh Nasûh Efendi Kastamonu’nun Tosya kazasındandır.

Nasuh Efendi’nin diğer oğlu Yahya Efendi ise fuzalâdan bir zat olup matbu Avâmil-i Cürcanî Şerhi ve Abdülmecîd b. Abdüllatif b. Ferişte’nin (ö. 874-1469) Lügat-i Kânûn-i İlâhî adlı Kur’ân sözlüğüne şerhi vardır.

Şeyh Nasuh Efendi, hat ve meânî ilminde mâhir bir zât olup Risâletü’l-Edviyye fî tarîkati’s-sûfiyye ve Risâletü’l-Edebiyye eserin de müellifidir.

Şeyh Nasuh, Tosya yakınlarında bir köyde ikamet etmekte iken, babası İsrafil Efendi’nin vefatından sonra ilim tahsili için küçük yaşta Tosya’ya gelmiş, burada Pirî Halife’den Kur’ân öğrenip hafızlığını tamamladıktan daha sonra Amasya’ya giderek hat ilmine vâkıf olmuş, sonra Tokat’a geçmiş orada Şeyh Tâcüddin İbrahim Karamânî’nin halifelerinden Boyabatlı Hacı Halife ile tanışmış ve onun vesilesiyle Şeyh Tâcüddin’in himayesine girmiştir. Bundan dolayı sevincini:

“On sekiz bin âlemin şâhidi ve günün mâliki
Eylemiş ki ben kuluna ebnâ ebnâ sürûrundan dahi”
mısralarıyla ifade etmiştir.

Zeyniyye tarikatının pîri Zeyneddin Hafi’nin baş halifelerinden Abdüllatif Kutsî halifesi Tâcüddin İbrahim Karamânî’den (ö.872/1467/68) hilafet almıştır. Kendisi, Bursa’da Zeyniyye tekkesinde üç yıl (1513-1516) postnişinlik makamında oturduktan sonra yerini halifesi Muallimzâde Mustafa Efendi (ö.930/1523 veya 933/1527)’ye bırakarak memleketine dönmüş ve orada (924/1518) tarihinde vefat etmiştir. Türbesi Tosya’dadır.

Bir şiiri:

Şeyh Nâfi’dür Medine’de İmam
Verş ve Kalûn iki râvîdür temam

Mekke’de Şeyh oldı hem İbn-i Kesir
Bezzî ve Kunbul ona ravi-i kebir

Basra’dandur Şeyh Ebu Amr’ı bilün
Dûrî ile Sûsî râvi kılun

İbn Âmir Şeyhdur der şehr-i Şam
İbn Zekvan ile râvidür Hişâm

Şeyh Âsım Küfe’de kâri durur
(E)bû Bekr’le Hafs ona râvi durur

Şeyh edendi Hamza’yı çünkim selef
Oldı râvi ana Hallad ve Halef

Şeyh Kisai Küfe’nün kârîsidür
Duri (E)bu’l Hâris anun râvisidür

Nâzım-ı ebyât oldı Şeyh Nasûh
Hak’tan açılsın ona bâb-ı fütûh

Cümlenün rûhından istimdât eder
Lûtf eder bunlar ânı keryâd ider.

Allah makâmını âlî eylesin.