Şeyh Yahya Efendi

Şeyh Yahya Efendi

(d.1054/1644-ö.1109/1698)

Yahya Efendi, IV. Murad (ö. 1051/1640) devri şeyhlerinden Kastamonulu Şa’ban Efendi’nin oğludur.* 1054/1644’te İstanbul – Eyüp’te doğdu.

Miftâhîzade Ahmed Efendi’den sülûkunu tamamladı. 1082/1672’de babasının ölümü üzerine Eyüp’teki Hoca Sa’deddin Efendi Zaviyesi’ne şeyh oldu. Cemaziyel-ahir 1099/Mayıs 1688’de Çavuşzade Damadı Osman Efendi yerine Galata’da Azaplar mevkiindeki Mehmed Paşa Camii vaizliğine getirildi. Cemaziyel-ahir 1103/Mart 1692’de Eyüp Camii vaizi oldu.

9 Zilhicce 1109/18 Haziran 1698’de vefat etti. Eyüp Camii haziresinde babasının yanına defnedildi. Mezarı camiin mihrabı ile kürsüsü arasında bir yerdedir. Yerine oğlu Kasım Efendi tekke şeyhi olmuştur.

Şiirleri bulunan Yahya Efendi, daha çok ilahileri ile tanınmıştır.

Eserlerinden Örnekler

Mef’ûlü mefâîlün mef’ûlü mefâîlün

Lutf eyle dil-i zâre yâ Rabb kerem eyle

Yâr olmasun agyâre yâ Rabb kerem eyle

Âyîne-i kalbümden jeng-i emeli ref’ et

Nûrunla mücellâ kıl yâ Rabb kerem eyle

Kaldüm reh-i gurbetde bî-behre vü bî-hem-râh

‘Işkun yolını göster yâ Rabb kerem eyle

Bîmârün olup kaldı dil pister-i hicrânda

Dârû-yı visâlünle yâ Rabb kerem eyle

Mezc eyleyüp a’mâlüm iksîr-i hulûs ile

Râyic ola sûkunda yâ Rabb kerem eyle

Bâzâr-ı muhabbetde yokluk ola sermâye

‘Işkunla beni mahv et yâ Rabb kerem eyle

Kaynakça

Akbayar, Nuri – Kahraman, Seyit Ali (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. C. 5. s. 1671.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarâyî (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Buhara Yay. s. 157.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-şu’arâ. Ankara: AKM Yay. s. 707.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Şakaik-ı Nu’maniye ve Zeyilleri, Vekayiü’l-fudalâ. II-III. C. İstanbul: Çağrı Yay. s. 200.

Tuman, Nail (2001). Tuhfe-i Nâilî: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. I-II C. Ankara: Bizim Büro Yay. s. 1218.

Turan, Şerafettin (1998). “Hoca Sadeddin Efendi”. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay. C. 18. s. 196-198.

DOÇ. DR. ÜZEYİR ASLAN

* Prof. Dr. Mustafa Tatçı konuyla ilgili şunları yazmıştır:

“Sefine-i Evliya’da Şa’ban-ı Veli’nin Yahya Efendi adında bir oğlunun olduğu kayıtlıdır. İstanbul’da Eyüp Camii kürsü şeyhliğinde bulunan ve çağının önde gelen âlimlerinden olduğu söylenen Yahya Efendi, Şa’ban-ı
Veli’nin vefatı üzerine altıncı postnişin Çorumlu İsmail Efendi’den irşat görmüş, yüz yaşını aşmış olduğu halde H.1082/M.1671 yılında dünyadan göçmüştür. Oğlu Şeyh Müntehâ Efendi ve onun neslinden gelenler
de şeyh olarak görev yapmışlardır. Dördüncü göbekten torununun adının Şeyh Şa’ban olarak anılması da, bunların Hz. Pir’e nispetini güçlendirmektedir. Ancak, Yahya Efendi’nin yüz yaşından fazla yaşamış olması,
onun Şaban-ı Veli’nin oğlu değil de torunu olabileceğini düşündürmektedir (Hüseyin Vassaf 2005:III/398). Bazı kaynaklarda Şeyh Muhammed Nasuhi (ö.1718)’nin de “Şeyh Şa’bân-ı Velî ahfadından veya neslinden” olduğunun söylenmesi, Hz. Pir’in neslinin yürüdüğü yolundaki kanaati desteklemektedir (Mesela bkz.
Ayvansarayî Hüseyin Efendi, Hadîkatü’l-Cevâmî-İstanbul Câmileri ve Diğer Dinî-Sivil Mimârî Yapılar, Haz. Ahmed Nezih Galitekin, İstanbul 2001, s. 640; Mehmed Süreyya: Sicill-i Osmânî, (Haz. O. Hülagu, M.
Ekincikli, H. Savaş), C. IV, İstanbul 1998, s. 149; Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Haz. M. Tatcı-C. Kurnaz, C. II, Ankara 2001, s. 1062) “