Sözü Gereksiz Yere Uzatmak ve Yapmacık Konuşmak Üzerine Titreten Hadisler

KONUŞMADA TEKELLÜFÜN ÇİRKİNLİĞİ

Ve böyle biz her peygambere ins-ü cinn şeytanlarını düşman kılmışızdır, bunlar aldatmak için birbirlerine lâfın yaldızlısını telkın eder dururlar, eğer rabbın dilese idi bunu yapmazlardı, o halde bırak şunları uydurdukları hurafât ile haşrolsunlar. (En’am Suresi; 112. Âyet)

***

“Kelamda ileri gidenler helâk oldular! Kelamda ileri gidenler helâk oldular! Kelamda ileri gidenler helâk oldular!” (Müslim, İlm, 7; Ebu Davud, Sünnet, 6.)

☆☆☆

İbni Mesud (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre:

“Söz ve davranışlarında ileri gidip haddi aşanlar helâk oldular.” Resûl-i Ekrem bu sözü üç defa tekrarladı. (Müslim, İlim 7. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Sünnet 5)

☆☆☆

Abdullah İbni Amr ibni As (r.a.)’dan bildirildiğine göre Rasûlullah (sallallahu aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “Muhakkak ki Allah sığır cinsinin otu yerken ağzında evirip çevirdiği gibi sözü ağzında evirip, çevirerek lugat parçalayan kimselere buğzeder.” (Ebu Davud, Edep, 94; Tirmizi, Edep, 72)

☆☆☆

Cabir ibni Abdullah (Allah Onlardan razı olsun)’den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (sallallahu aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: “İçinizden en çok sevdiklerim ve kıyamet gününde bana en yakın olacak olanlar güzel ahlak sahibi olanlarınızdır. Güzel konuşuyor dedirtmek için uzun uzun ve edebiyat yaparak konuşanlar sözünü beğendirmek için avurdunu şişire şişire laf edenler, bilgiçlik taslayarak lügat parçalayanlar ise hiç sevmediğim ve kıyamet günü bana en uzak olan kimselerdir.” (Tirmizi, Birr 71)

☆☆☆

İbni Mes’ud Radıyallahu anh’den; Peygamber Sallallahu aleyhi ve sellem (üç defa tekrar ederek) buyurdu ki; “Dikkat edin! Lafını köşeletip lüzumsuz yere konuşmasını uzatanlar helâk olmuşlardır.” (Sahih-i Müslim (el-Camiu’s-Sahih), Sünen-i Ebu Davud, Ahmed b. Hanbel (Müsned), İbni Ebid Dünya Kitabul Vera, Gazali İhya)

☆☆☆

Fatıma Radıyallahu anha’dan Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; “Ümmetimin şerlileri bol nimetlerle gıdalanıp, çeşit çeşit yemekler yiyen, renkli elbiseler giyen ve ağzını eğip bükerek (edebiyat parçalamak için) konuşanlardır.” (İbni Ebid Dünya Zemmul Gıybet, Hennad es Seri Zühd , Ahmed b. Hanbel (Müsned), Iraki Tahricül İhya, Zübeydi İthaf, Hâkim, Gazali İhya)

☆☆☆

Ömer Bin el-Hattab Radıyallahu anh’den; Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu işittim; “Ümmetimi için en çok korktuğum şey; dili âlim olan (ağzı iyi laf yapan) münafıklardır.” (Ahmed b. Hanbel (Müsned)

☆☆☆

Ömer Bin Sa’d, babasından bir hacetini istemek üzere gittiğinde, isteğini söylemeden önce bazı giriş konuşmalarında bulundu. Ona babası Sa’d Bin Ebi Vakkas Radıyallahu anh dedi ki; “İhtiyacına en uzak kaldığın gün artık bu gündür. Zira ben Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu işittim; “İnsanlar üzerine bir zaman gelecek, sözlerini ağızlarında sığırların otu gevelediği gibi geveleyecekler.” (İbni Ebid Dünya Zemmul Gıybet(2) Hennad es Seri Zühd (67) Iraki Tahricül İhya (3/79) Zübeydi İthaf)

☆☆☆

Mutarrif Bin Abdullah, babasından naklediyor; “Amir oğullarından bir kaç kişi ile Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanına geldik. Bunlar; “Sen bizim babamızsın, Sen bizim seyyidimizsin (efendimiz), sen bizim en faziletlimizsin, sen bizim en büyüğümüzsün, sen parlak kasesin, sen şöylesin, sen böylesin demeye başladılar. Bunun üzerine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; “Ne söyleyecekseniz söyleyin, şeytan sizi şaşırtıp durmasın.” (Buhari Edebül Müfred(211) Ebu Davud(4806) İbni Hibban(2128) Ahmed(4/25) Nesai Amelül Yevm(245) Iraki)

☆☆☆

Ebu Hureyre Radıyallahu anh’den; “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; “Kul, haklı olsa bile tartışmayı bırakmadıkça ve yalana düşmek korkusuyla çok konuşmayı bırakmadıkça imanın hakikatini kemale erdiremez.” (Ahmed b. Hanbel; Müsned)

☆☆☆

“Ben ve ümmetimin muttakîleri tekellüften (gösteriş için zorlanmaktan) uzağız.” (Dârekutnî, İfrâd, -Hz. Zübeyr’den merfû olarak-)

☆☆☆

“Kim, insanların kalbini çelmek (kendine çekmek) için kelâmın (şatafatlı) kullanılışını öğrenir, (insanları bıktırırcasına) sözü gereğinden fazla uzatırsa, Allah kıyâmet günü ondan ne farz ne nâfile hiçbir ibâdetini kabul etmez!” (Ebû Dâvud, Edeb, 86/5006)

☆☆☆

Hz. Ömer (r.a) şöyle demiştir: ‘Çene çatlatarak deve kükremesi gibi konuşmak şeytandandır’.

Amr b. Sa’d, babası Sa’d’a gelerek bir ihtiyacını istedi. Bu münasebetle ihtiyacını istemezden önce bir konuşma yaptı. Sa’d kendisine dedi ki: Ben hiçbir zaman senin ihtiyacından bugün uzak olduğum kadar uzak olmadım. Ben Hz. Peygamberin şöyle dediğini duydum:

Öyle bir zaman gelecek ki sığırların dilleriyle ot geveledikleri gibi insanlar da konuşmayı o şekilde geveleyeceklerdir. (İmam Ahmed)

***

Not:
Hitabetteki sözleri düzeltmek, aşırı gitmeden ve garip kelimeler kullanmadan güzel konuşmak caizdir…

İmam Gazali (Dilin Âfetleri adlı eserinden)