KASTAMONUR.COM Sırlar ve Nurlar Şehrinden
Allahu Teala buyuruyor ki: “Biz uykunuzu bir dinlenme kıldık.”
Bu ayetlerden de anlaşıldığı üzere uyku, bir dinlenme ve istirahat etme zamanıdır. Eğer yatma ve kalkmamızda Peygamber Efendimiz’e uyar, onun öğrettiği edeplere göre yatıp kalkarsak o geceki uykumuz da ibadet sayılır.
Yatma ve kalkma hususunda şu edeplere uymak gerekmektedir.
1–Yatağa yatmadan önce güzelce abdest alınır. Peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu hususta şöyle buyurmaktadır: “Kim abdestli olarak yatarsa, ibadet edici olarak yatmış olur. Ruhu da Allah’a secde edici olarak yükselir.”
Böyle olmazsa tabii ki bu imkânlara sahip olamaz. Ayrıca o gece göreceği rüya da sadık rüya olur.
2–Abdest aldıktan sonra yatağa girmeden evvel oturduğu yerde iki rekât namazı kılmak.
3–Yatağa girmeden önce sağ elinin tersini yatağın üzerinde gezdirerek yatağın içinde kişiye zarar verebilecek, herhangi bir materyalin olup olmadığını kontrol etmek.
4–Uykuya yatmadan evvel misvak kullanmak.
5–Uykudan kalktığı zaman misvak kullanmak.
6–Yatağa girdiğinde “Bu son yatışımdır” diye niyet etmek.
7–Kur’an’dan birkaç ayet okumak. En uygun olanı bir defa Ayet–el Kürsi, üç İhlas, bir Felak, bir Nas ve bir Fatiha–i Şerif okuyarak sevabını Peygamber Efendimizden başlayarak bütün ölenlerin ruhlarına hediye ettikten sonra ellerimize üfleyip bütün bedene sürülmeli.
8–İki türlü yatış şeklinden birisi ile yatmak. Bu iki şekil:
a) Sağ tarafa yatıp göğsünü kıbleye döndürmek.
b) Sağ tarafa yatıp başını kıbleye çevirmek.
Ayağını ve sırtını kıbleye çevirerek yatmaktan sakınmak gerekir.
9–Kur’an okuduktan sonra iki yatış şeklinden o an için uygun olanıyla yatıp 33 defa Sübhanallah, 33 defa Elhamdülillah, 34 defa da Allah–u Ekber demek.
10– Yatma duasını okumak.
Okunuşu: “Allahümme bismike emutû ve ehya.”
Manası: “Ey Allah’ım! Senin adınla ölür (uyurum) ve dirilirim (uykudan uyanırım).”
11–Kimseyle konuşmadan günün muhasebesini yapmak.
12–İstiğfar çekerek uyumak.
13–Yataktan kalkınca hemen yataktan inmeden biraz sakinleşinceye ve kendine gelinceye kadar beklemek ve şu duayı okumak.
Okunuşu: “Elhamdü lillahillezi ehyana ba’de ma ematena ve ileyhin nüşûr”
Manası: “Bizi öldürdükten sonra dirilten Allah’a hamdolsun. Dönüşümüz de yine O’nadır.”
14–Sabah namazı vaktinde uyumamak. Zira bu vakitte uyumak rızka mani olur.
15–Öğleden önce veyaa sonra bir saat kadar uyumak.
16–Güneş doğarken ve güneş batarken uyumamak. Bu konuda Peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur: “Sabahleyin gün doğarken uyumak ahmaklık alametidir. Gün ortasında uyumak güzel ahlaktandır. Gün sonunda uyumak ise yorgunluktur.”
***
Uyku adabı
CEVAP
Günümüzün ortalama üçte biri uyku ile geçmektedir. Gafletle geçmemesi için uykuyu da değerlendirmek gerekir. Müminin her hareketi şuurlu olmalıdır. Gafletle yatıp gafletle kalkmamalıdır! Rastgele yatağa girip uyumak doğru değildir.
1- Yatağa abdestli girmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Abdestli yatanın ruhu Arşa yükselir ve gördüğü rüyalar doğru olur. Abdestsiz yatanın ruhu yükselmez, gördüğü rüyalar, karışık olur, doğru çıkmaz.) [İ. Gazali]
(Abdestli yatan, gece ibadet eden ve gündüz oruç tutan kimse gibi sevap kazanır.) [Hakim]
2- Misvaklanıp sağ yanı üzere kıbleye karşı yatmak sünnettir. Uyku, ibadetleri kuvvetle ve sağlam yapmak niyetiyle olursa ibadet olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Âlimlerin uykusu ibadettir.) [İ. Gazali]
3- Borçları ve önemli işleri olan kimse, vasiyetini yazmadan yatmamalıdır! Çünkü sabaha çıkacağını kimse bilemez. Eğer vasiyetsiz ölürse, Kıyamete kadar konuşamaz. Ölüler kendini ziyaret eder, onunla konuşmaya çalışırlar, fakat o cevap veremez. O zaman (Bu miskin vasiyetsiz ölmüş) derler. Vasiyet olarak, varsa kul borçlarını, namaz ve oruç kazaları gibi Hak borçlarını yazmalı, ölümünden sonra ne yapılmasını istiyorsa bildirmelidir!
4- Günahlarına tevbe edip uyumalıdır! Herkese iyilik yapacağına, uyandığı zaman kimseye fenalık etmeyeceğine niyet ederek yatmalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Hiç kimseye zulüm ve kin hissi duymadan yatanın günahları affolur.) [İ. Ebiddünya]
5- Yatarken, gece ibadete kalkmaya niyet etmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Gece ibadet etmek niyetiyle yatan, fakat uyku galebe çalıp sabaha kadar uyanamayan, niyeti sebebiyle gece ibadet etmiş gibi sevaba kavuşur. Uykusu da kendisine Allahü teâlânın ihsan ettiği bir sadaka olur.) [İbni Mace]
6- İyice uyku gelmeden yatmamalıdır! Kıymetli ömrü uyku ile geçirmemelidir! İhtiyaç kadar uyumalıdır!
7- Yatarken Âyet-el-kürsi, üç İhlas ve bir Fatiha, iki Kuleuzüyü okumalıdır! Salevat-ı şerife getirmelidir! “Amenerresulüyü yatsıdan sonra okumayı âdet edinmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Gece Bekara suresinin son iki âyetini okuyana, bu iki ayet, her şey için kâfidir.) [Müslim]
8- Uykunun bir nevi ölüm, uyanmanın da dirilmek olduğunu düşünmelidir! Hazret-i Lokman, oğluna (Oğlum, ölümden şüphen varsa, uyuma! Uyumak mecburiyetinde kaldığın gibi, ölmeye de mahkumsun. Eğer dirilmekten şüphe ediyorsan, uykudan uyanma! Uykudan uyandığın gibi öldükten sonra da dirileceksin) buyurmuştur.
9- Yatarken yarınki hayırlı işleri yapabilmek için istirahat etmeye, sabah namazına kalkmaya ve ertesi gün hayırlı işler yapmaya niyet etmeli! Böyle niyet edenin uykusu ibadet olur. Gece uyanınca dua etmeyi âdet haline getirmeli! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Uykudan uyanınca, “Allahümmağfirli” derse, duası kabul olur.) [İ. Ebiddünya]
10- Henüz sabah namazının vakti girmeden, yani seherde kalkmaya çalışmalıdır. Seher vakti kalkmak berekettir. Hele sabah namazının vakti girdikten sonra, güneş doğana kadar uyumak rızk yönünden de zararlıdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Sabah uykusu, rızka manidir.) [Beyheki]
İbni Abbas hazretleri, sabah vakti oğlunu uyur görünce buyurdu ki:
(Oğlum, rızıkların dağıtıldığı saatte uyunur mu? Bu saatte uyumak, tembellik alametidir, unutkanlığa sebep olur.) [Şir’a]
Yatarken
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Yatarken Fatiha ve İhlası okuyan, ölüm hariç, her şerden emin olur.) [Bezzar]
(Yatarken Kâfirun suresini okuyan şirkten beri olur.) [Tirmizi]
(Yatarken Mülk [Tebareke] suresini okumadan yatma! Çünkü ölürsen kabirde sana yoldaş olur.) [Ey Oğul İlmihâli]
Tok karnına uyumak
Mümkün mertebe yemeği yatarken yememelidir! Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Tok karnına uyumak, kalbi katılaştırır.) [Taberani]
Yenilen yemekleri namaz kılarak veya helal kazanç yollarında eritmeye çalışmalıdır!
Yüzükoyun uyumak
Peygamber efendimiz, yüzükoyun yatan birine, (Kalk, bu yatış, Cehennem ehlinin yatışıdır) buyurdu. Yüzükoyun ve örtüsüz yatan birine de, (Bu, Allahü teâlânın hiç sevmediği bir yatış şekli) buyurdu.
Çorapla yatmak
Sual: (Çorapla yatmak caiz değil) deniyor. Caizse, delili nedir?
CEVAP
Çorapla yatmanın dinen mahzuru yoktur. Caiz olan, mubah olan şeylerin delili olmaz. Haram olan, mekruh olan, yasak olan şeylerin delili olur. Muz yemek caiz mi diye sorulsa, caiz diye cevap verilse, delil aranmaz. Haram denirse, delilini göstermek gerekir.
Sual: (Sırtüstü yatmak peygamberlerin âdeti) deniyor. Doğru mu?
CEVAP
Sırtüstü yatmak bizim dinimizde mekruhtur.
Abdestli yatmalı
Sual: Bir kimse, sıkışık hâlde iken yatağa abdestli girse, hemen kalkıp ihtiyacını gördükten sonra yatsa, abdestli mi yatmış olur? Gece tuvalete kalkınca abdestli yatmasına zararı olur mu?
CEVAP
Yatağa abdestli girmek kâfidir. Gece uyanıp helâya gitmesinin, abdestli yatmasına zararı olmaz. Sabaha kadar abdestli yatmış olur. Abdestli yatmayı alışkanlık hâline getirmeli. Birkaç hadis-i şerif:
(Abdestli yatan, uykuda iken, gündüz saim, gece kaim gibi sevaba kavuşur.) [Deylemî] (Saim, oruçlu; kaim, gece kalkıp ibadet eden kimsedir.)
(Abdestli yatana, o gece bir melek sabaha kadar “Ya Rabbi bu kulunu affet!” diye dua eder.) [Hâkim] (Meleğin duası kabul olur.)
(Abdestli yatıp Allahü teâlâyı anarak uyuyan, uyanana kadar namazda sayılır. Bir melek onun için ibadet eder. Uyanınca, yine Allahü teâlâyı anarsa, o melek, bu kulun affı için Allah’a dua eder.) [İbni Hibban]
(Abdestli yatan, o gece ölürse şehit olarak ölür.) [İbni Sünnî]
Namaza kalkmak niyetiyle uyuyanın uykusu da ibadet olur. Uyuduğu hâlde sabaha kadar ibadet etmiş sevabına kavuşur.
“Resulullah (asm) uyumak istediği zaman namaz abdesti gibi abdest alırdı.” (İbnü’l-Cevzi)
“Yatağına girmek istediğin zaman eğer abdestin yoksa aynen namaz için aldığın abdest gibi bir abdest al.”
“Yatağına abdestli olarak girince yastığı sağ tarafına al.” (Ebu Davud)
Peygamber Efendimiz (asm) uyumadan önce üç mil sürme çekerdi
Nebi (asm) her gece uyumadan önce sürme taşıyla her bir gözüne üç mil sürme çekerdi. (Ahmed Bin Hanbel)
Peygamber Efendimiz (asm) yatmadan önce muhakkak dua ederdi
Fahr-i Kâinat Efendimiz (asm), uyumadan önce ve uyandıktan sonra daima dua etmişlerdir. O’nun (asm) duasız uyudukları ve uyandıktan sonra duasız kaldıkları vaki değildir.
Peygamber’in (asm) zevcesi Hafsa’dan (ra) rivayet edildiğine göre:
Resulullah (asm) uyumak istediği zaman sağ elini sağ yanağının altına koyup sonra üç defa:
“Ey Allah’ım, kıyamet günü kullarını hesaba çekmek üzere tekrar dirilttiğinde beni azabından koru.” diye dua edermiş. (Ebu Davud)
Peygamber (asm) uyumak istediği zaman:
“Ey Allah’ım, senin isminle ölür, senin isminle dirilirim.”derdi. Uykudan uyanınca da:
“Bizi öldürdükten sonra tekrar dirilten Allah’a hamd olsun. Yaratıkları öldükten sonra diriltmek de O’na mahsustur.” derdi. (Ebu Davud)
“Biriniz yatağına girmek istediği zaman yatağını önce gömleğinin iç ucuyla bir silksin. Çünkü o daha önce o yataktan kalktığı zaman yatak üzerinde kendi yerine tozdan topraktan ve haşerelerden nelerin yerleştiğini bilemez. Sonra sağ tarafı üzerine yatsın ve:
“Ey Allah’ım! Yanımı ancak senin isminle döşeğe koydum, onu ancak senin isminle kaldırırım. Eğer nefsimi öldürüp de yanında tutarsan ona merhametle muamele et. Eğer öldürmez de tekrar bu aleme gönderirsen salih kullarını koruduğun şeylerle onu da koru! desin.” (Ebu Davud)
“Yatağına girmek istediğin zaman eğer abdestin yoksa aynen namaz için aldığın abdest gibi bir abdest al, sonra sağ tarafının üzerine yat ve:
“Ey Allah’ım, ben yüzümü sana teslim ettim, işimi de sana havale ettim, azabından korkarak ve sevabını umarak bütün işlerimde sırtımı sana dayadım. Senden kurtulup sığınılacak ancak sen varsın, indirmiş olduğun kitabına ve göndermiş olduğun nebine iman ettim diye dua et. Böyle yaptığın takdirde ölürsen İslam üzere ölürsün. Bunlar son sözlerin olsun.” (Ebu Davud)
“Kim yatağına abdestli olarak yatıp uyku basıncaya dek Allah’ı zikrederse, gecenin herhangi bir saatinde kalkıp Allah’tan gerek dünya ve gerekse ahirete ait ne isterse Allah mutlaka ona istediğini verir.” (Tirmizi)
Peygamber Efendimiz (asm) uyumadan önce “Kâfirun Suresini” okumayı tavsiye etmiştir
“Yatağına yattığın zaman “Kafirun Suresini” bir defa oku. Bitirince uyu. Çünkü o, şirkten beraat etmektir.” buyurmuştur. (Ebu Davud)
Peygamber Efendimiz (asm) yatağına girdiği zaman “İhlas, Felak, Nas Surelerini” okuyarak mübarek avuçlarına üfler, tüm vücuduna sürerdi
Hz. Aişe’den (ra) rivayet edildiğine göre:
“Peygamber (asm) her gece yatağına girdiği zaman avuçlarını birleştirir, sonra onlara üfürerek içlerine:
“İhlas, Felak ve Nas” surelerini okur, sonra ellerini cesedinden erişebildiği yerlere sürermiş. Önce, onları başına yüzüne ve cesedinin ön kısmına sürmekle işe başlar ve bu işi üç defa tekrarlarmış.” (Ebu Davud)
Hz. Peygamber’in (asm) Hz. Fatıma ve Hz. Ali’ye (ra) tavsiye buyurduğu zikirler
Hz. Ali (ra) dedi ki:
“Hz. Fatıma (ra) değirmen taşından meydana gelen elindeki rahatsızlıktan Peygamber’e (asm) acınmıştı. Bu sırada Peygamber’e (asm) bazı esirler getirilmişti. Bunun üzerine Hz. Fatıma (ra) bir esir istemek üzere Hz. Peygamber’e (asm) geldi fakat evinde olmadığı için kendisini göremedi. Bu geliş sebebini Hz. Aişe’ye (ra) bildirdi. Peygamber (asm) gelince Hz. Aişe, Hz. Fatıma’nın (ra) geldiğini ve sebebini kendisine haber vermiş. Bunun üzerine Hz. Peygamber (asm) bize çıkageldi. Biz yataklarımıza yatmıştık. Biz kendisini karşılamak için yataklarımızdan kalkmaya davrandık.”
“Yerlerinizde durun.” dedi ve aramıza oturdu. Hatta göğsümün üzerinde ayaklarının serinliğini hissettim. Hemen arkasından:
“Size istediğinizden daha hayırlısını göstereyim mi? Yataklarınıza yattığınız zaman otuz üç defa “Sübhanellah”, otuz üç defa “Elhamdülillah”, otuz dört defa da “Allahü Ekber” deyiniz. Bu sizin için bir hizmetçiden daha hayırlıdır.” (Sünen-i Ebu Davud)
Peygamber Efendimiz (asm) yatsı namazını kıldıktan hemen sonra yatardı
Fahr-i Kâinat Efendimiz (asm), yatsı namazından önce yatmazlar, namazdan sonra da oturmazlardı. Ancak düğün merasimi olması, misafir bulunması ve teheccüd namazını kılması gibi hallerde, duruma göre geç yatarlardı. (Peygamberimiz’in Şemaili)
Peygember Efendimiz’in (asm) yatağı çok hafif ve ince idi
Resulullah (asm) daima sağ tarafına yatar ve sağ elini yanağının altına koyarak uyurdu. Sefere çıkıp gecenin ilk yarısında konakladığı yerde istirahat edip uyursa o zaman sağ kolunu yukarı doğru uzatır, rahat uyumak için yüzünü kolunun üzerine yaslardı. Uyku sırasında az miktarda horultu sesi gelirdi.
Altına bir şey serme adeti yoktu. Bazen basit bir döşek üzerinde, bazen bir deri üzerinde, bazen hasır üzerinde, bazen de çıplak toprak üzerinde uyurdu. (Son Peygamber Hazreti Muhammed, Mevlana Şibli Numânî)
“Yatağı çok hafif, ince idi. Yattığı zaman ( ayaklarını değil) baş tarafına mescide yönelirdi.” (Cami’üs Sağir)
Hicret’in 9. yılında, Yemen’den başlayarak Suriye’ye kadar İslam devletinin ha¬kimiyeti vardı. Bu devletin Mutlak Hâkimi’nin evinde (asm) sadece tahtadan bir divan ve deriden, kurumuş bir su tulumu vardı. (Buhari, Libas)
Yatağı bir kilimden ibaretti. Bazen içine hurma lifleri doldurulmuş deri yüzlü bir yatak olurdu, bazen ikiye katlanmış bir kumaştan ibaret bir yatak olurdu. Hz. Hafsa (ra) şöyle anlatıyor:
Bir gece ben Allah Resulü (asm) rahat etsin diye kumaşı dörde katlayarak altına serdim. Sabah kalkınca memnuniyetsizliğini belirtti. (Tirmizi, Peygamberimiz’in Şemaili)
Hz. Aişe (ra) şöyle der: “Allah Resulü çoğu kere: “Dünyada insan için bir yolcunun yol azığı olarak yanma aldığı şey kadarı yeterlidir” buyururdu. Bir gün hasır üzerinde dinleniyordu. Kalktığında hasıra gelen yanı üzerinde hasır izlerinin çıktığını gören insanlar:
“Ey Allah Resulü! Bir yatak yaptırıp getirelim mi?” diye sorunca Hz. Peygamber (asm):
“Benim dünya ile ne alakam var? Dünya ile ilişkim; yolculuk sırasında kısa süre dinlenmek için rastladığı bir ağacın gölgesinde oturan, sonra orayı terk ederek çekip giden bir yolcunun o ağacın gölgesiyle olan ilişkisi kadardır” buyurdu. (Tirmizi, İbn-i Mace)
Peygamber Efendimiz (asm) yüzü kıbleye gelecek şekilde sağ kolunun üzerine yatardı
Yatış şekilleri; sağ yanı üzerine yatma ve sağ elinin ayasını sağ yanağının altına koyarak uyuma şeklindedir.
Kısa süreli istirahat yatışları ise sırt üstü uzanma şeklindedir.
Ümmü Seleme’nin (ra) aile fertlerinin birinden rivayet edildiğine göre:
“Peygamber’in (asm) yatağının konumu insanın kabrine konuluşu gibiymiş. Mescit de baş tarafında kalırmış.”
Bu hadis-i şerif, Resul-i Zişan Efendimiz’in (asm) yatağa yatarken aynen kabirde yatar gibi yüzü kıbleye gelecek şekilde, sağ kolu üzerine yattığını, yatağının da buna göre konmuş olduğunu ifade etmektedir. (Ebu Davud)
Peygamber Efendimiz (asm) yüzükoyun yatmayı uygun görmemiştir
Resulullah (asm) mescitte yüzükoyun yatmakta olan bir adamın yanına gidip ayağıyla dürterek:
“Cehennem uykusundan kalk!” buyurdu. (Buhari)
Yaiş Bin Tı’hfe Bin Kays (ra) demiştir ki:
“Babam Suffe Ashabından (ra) idi. Bir gün Resulullah (asm) bizim ev halkına:
“Haydin bizimle beraber Aişe’nin evine siz de gelin.” dedi. Bunun üzerine tuttuk, Hz. Aişe’nin (ra) evine gittik. Hz. Peygamber (asm):
“Ey Aişe bizi doyur.” dedi. Hz. Aişe de (ra) içine et ve hurma katılmış ince bulgurdan yapılmış bir yemek getirdi onu yedik, sonra tekrar:
“Ey Aişe bizi doyur” dedi.
Hz. Aişe de (ra) hurma, kavut, keş ve yağ karışımı güvercin eti kadar az bir yemek getirdi. Onu da yedik sonra:
“Ey Aişe bizi sula.” dedi. Hz. Aişe de (ra) bir bardak süt getirdi. Onu içtik. Sonra tekrar:
“Ey Aişe bizi sula.” dedi. Küçük bir bardak dolusu süt daha getirdi. Onu da içtik. Sonra:
“İsterseniz burada uyursunuz, isterseniz mescide gidersiniz.” dedi. Ben mescitte ciğer ağrısından dolayı yüzükoyun uzanmış yatarken, bir de baktım ki, bir adam ayağıyla beni dürtüklüyor. Bana:
“Bu yatış Allah’ın öfkelendiği bir yatıştır.” diyor. Baktım, bir de ne göreyim! Resulullah (asm) imiş.” (Ebu Davud)
Peygamber Efendimiz’in (asm) gözleri uyurdu ancak kalbi uyumazdı
“(Uyuyunca) Gözleri uyurdu, fakat kalbi uyumazdı.” (Cami’üs Sağir)
Gece uykusundan kalkınca mutlaka dişlerini misvaklardı
“Gece uykusundan uyanıp, kalkınca mutlaka dişlerini misvakı ile temizlerdi.” (Cami’üs Sağir)
- Mevlid Kandili Hakkında - 14 Eylül 2024
- Mi’rac Gecesi Hakkında Yazılar, Bilgiler - 6 Şubat 2024
- Abdest İçin Uygun Bir Yer Bulamayan Kadın Teyemmüm Ederek Namazını Kılabilir mi? - 9 Ağustos 2023
- Kurban Kanını Başa/Alına, Arabaya, Eve Sürmek Doğru mudur? - 27 Haziran 2023
- Terviye ve Arefe Günü Yapılabilecek İbadetler Dualar; Sorularla Kurban İbadeti - 25 Haziran 2023
- Kurban ve Kurban Bayramı - 23 Haziran 2023
- Büyük Fırsat: Zilhicce’nin İlk On Günü; Leyali-i Aşere - 17 Haziran 2023
- Bi-iznillah (Allah’ın izniyle) Demek Şirk mi? - 1 Haziran 2023
- Rüşd ve Rüşd Yaşı - 6 Mayıs 2023
- Şevval Orucu Hakkında - 21 Nisan 2023
